Аня… Анечка… Анна
Аня черккери эрехе çӳçене-çӳçене ĕçрĕ. Унтан ăшра вĕри хум чупса кайнине туйрĕ, чĕри те хыттăн тапма пăрахрĕ. Ăшра юрă сăмахĕсем хăйсемех шăранчĕç. Маринăпа иккĕшĕ пĕрле юрланă юрăсене юрлас килчĕ ун.
— Ух, çунтарать ку сан ăша! Мĕн янă эс унта?
— Нимĕн те. Сахăр çеç. Анчах юхтартăм.
— Фу, çывăрас килсе кайрĕ. Выртас пуль.
— Выртах. Эп хам та сан патрах çĕр каçап. Тен, кĕрӳ килсе чăрмантарас тейĕ те.
— Килмест вăл урăх кунта. Хăваласа кăларса ятăм эп ăна.
— Хăвала çав, хăвала. Ман хĕре улталарĕ, халь сан çумна çулăхать. Пурăнмалли çук та, тăлăх арăм шырать.
Вера аппан юлашки сăмахĕсем хĕр хăлхине кĕмерĕç. Вăл, Маринăна хулана шырама кайнăранпа та куç хупса курманскер, кĕçех лăпкă ыйха путрĕ.
Ирхине Марук аппа пырса вăратрĕ хĕре. Вăл алăка çине тăрсах шаккаман пулсан кăнтăрлачченех çывăрнă пулĕччĕ хĕр.
— Эс ун пек тарăн ыйхăллă марччĕ-çке. Мĕн пит хытă çывăран ара?
— Ир енне çеç тĕлĕрсе кайнă çав эп, — суеçтерчĕ Аня. Хĕр хăйĕнчен пăрăнса çӳреме тăрăшни Марук аппана çĕрĕпех шухăшлаттарчĕ.
— Паян каллех сан патран Вера тухса кайрĕ. Ма явăçтаратăн эс ăна хăв патна? Тантăшу-и вăл сан?
— Вăл манпа калаçса ăшне пусарать. Манăн хамăн та унпа калаçсан чун лăпланнă пек.
— Ырăпа çӳремест вăл сан пата. Ыр сунакан çын сана вăйпа эрех ĕçтермен пулĕччĕ. Сана ĕçме вĕрентсе Виктортан сивĕтесшĕн вĕсем. Ăнланмалăх пулнă ĕнтĕ эс, Анук. Паянхи кун калаçма аван та мар та. Марина чунĕ те кунтах, ун умĕнче калатăп. Çын хуйхине çын курмасть, ачам. Тӳссе курманни сана ăнланмĕ. Куç умĕнче ăшшăн калаçĕç те куç хыçĕнче санах хурлĕç. Эрех ĕçме вĕренсе çынна та ан савăнтар, ачам. Ун серепине çакланиччен хăтăл унран.
Фермăна Аньăна пĕрле илсе анчĕ Марук аппа. Колхоз председателĕ Сидор Васильевичпа та хăех кайса калаçрĕ. Тĕп зоотехник вара хĕре курсан хĕпĕртерĕ. Витере те хĕвел ытларах çутатнă пек туйăнчĕ уншăн.
Аня та ĕçре кун иртнине сисмерĕ. Килти выльăхĕсене сутса пĕтернĕ пирки кăнтăрлахи апата та киле каймарĕ. Пушă пӳрте таврăнса чунне ыраттарас темерĕ. Таврана каç сĕмĕ çапни çеç ăна унта таврăнмаллах пулнине систерсе чунне ыраттарчĕ. Кĕрхи кун кĕске пулин те Аня кун каçипе витесене çунă пек хырса тасатса пăрушкисене çума ĕлкĕрчĕ. Ăçта килнĕ унта тăпăлтарнă хăмасене çĕнĕрен çапса лартрĕ. Пăрушсене çитерсе витене хупнă çĕре пăч тĕттĕмех пулчĕ. Хăнăхнă ĕç ывăнтармарĕ ăна. Чунра темĕнле çĕнĕ пăлхану хускалчĕ, кăмăл уçăлчĕ.
— Анна Ильинична... Аня... киле пĕрле каяр. Çула май вĕт, — хĕр вите алăкĕсене питĕрнине сăнаса тăракан зоотехник ăна алăран тытрĕ.
— Рита курсан пĕтĕм ял халăхĕ умĕнче намăс кăтартса пĕтерĕ. Ман паян кăмăла пăсас килмест.
— Эпир унпа уйрăлнă. Тата эс илтмен-им, ун патне тахçанах Петюксен Мишши явăçнă. Хунямапа пĕрле юрла-юрла ĕçеççĕ тет.
— Ун мăшăрĕ Зоя тепĕр ачине тин çеç çуратрĕ вĕт?
— Ача çуртĕнче выртнă чухнех çыхланнă терĕç. Пĕлетĕн-и, Аня, ман элекçĕ хĕрарăм пек çын çинчен калаçас килмест. Зойăна шел, паллах. Анчах эпир хушша-хуппа кĕнипе нимĕн те пулмĕ. Хăйсен пуçĕсем пур.
— Çапла çав эпир. Хамăра лайăх чух çын хуйхи çине çаврăнса та пăхмастпăр. Инкекĕ хамăр ума килсен тин аса илме, пăшăрханма пуçлатпăр. Тĕрĕсех калать Марук аппа çын çинчи йывăç çинчи тесе. Çемье арканать вĕт. Мишшăпа хамах калаçатăп паян.
— Мана хушша кĕме аван мар. Сидор Васильевич хăех калаçса пăхма пулчĕ унпа. Тен, тăна кĕрĕ. Аня, — килнелле васкаса утакан хĕре чарса тăратрĕ Виктор. — Ман санпа калаçмалли нумай. Эп те сахал мар тӳснĕ пурнăçра.
— Кирлĕ мар, Виктор Иванович. Тӳрленме пуçланă суран çине тепĕр хут тăвар ан сапăр. Ман асапсем ахаль те темиçе çын валли çитмелле.
— Пĕрлештерер вĕсене, Аня. Пĕрле çĕнтерер.
Арçынăн çак сăмахĕсене илтсен хĕр тăпах чарăнса тăчĕ. Виктор Иванович хăйне ĕç пăрахнăшăн ӳпкелессе кĕтнĕччĕ вăл.
— Ун пек ан шӳтлĕр, Виктор Иванович. Ман чĕрене тепĕр хутчен амантма кирлĕ мар.
— Эп шӳтлеместĕп. Каçар мана, Аня. Сана асап кӳнĕшĕн, вăхăтра ăнланса илейменшĕн каçар.
— Эсир мĕн... Мана чăнласах качча тухма ыйтатăр-и?
— Эп чăнласах. Эп кун пирки нумай шухăшласа çӳрерĕм.
Виктор Иванович Ăня мĕн каласса кĕтрĕ. Ăçта, хăçан пĕрремĕш хут килĕштерсе пăрахнăччĕ-ха вăл ăна? Пĕрремĕш пухурах-ши? Çук, ун чухне хĕр ун çине пăхма вăтанса куçĕсене тартнине çеç асăрханăччĕ вăл. Чĕринче юрату çулăмĕ вара çĕнĕрен пăрусен витинче ялкăшма пуçларĕ. Хĕр юрла-юрла пăрусен витине тасататчĕ. Стена çинчи каяшĕсене хĕремесленсех татăкпа шăлнине курсан зоотехник вăл камне пĕлес тесе хыттăн ӳсĕрсе илчĕ. Сас кĕтмен çĕртен пулнăран хĕр шартах сикрĕ. Пысăк куçĕсемпе арçын çине кăшт тарăхарах пăхрĕ. Кивĕ шăлавар çийĕн кăларса янă кĕрен футболки ун каяшпа та вараланнăччĕ. Арçын куçĕсем хĕрĕн яштак кĕлеткине асăрхарĕç. «Епле илемлĕ пирĕшти, — шухăшларĕ вăл ун чухне. — Шел, мана валли мар». Куçĕсем хĕр куçĕсемпе тĕл пулсан арçын унта тарăхуран нимĕн те юлманнине курчĕ: вĕсем Виктор çине тем ыйтнăн тĕмсĕлсе ачашшăн пăхрĕç.
— А-а, Эсир-çке ку. Эп каллех Кирук мучи аташса çӳрет тесе.
— Çынсем пурте киле кайнă. Хăрамастăр-и пĕччен ĕçлеме? — теме çеç пултарчĕ Виктор. Çав вăхăтра чĕри йĕппе чикнĕ пек ыратрĕ ун.
— Эп яланах кая юлса ĕçлеп. Выльăхăн чĕлхи çеç çук, эп каланине вара йăлтах ăнланаççĕ. Калаçма юлатăп эп вĕсемпе.
Миçе çул иртрĕ-ши унтанпа? Чылай шыв-шур юхрĕ. Халĕ каллех акă ун умĕнче Аня тăрать. Çавăн пекех арçын çине тем ыйтнăн, тĕмсĕлсе пăхать. Мĕн-ши ун чĕринче? Мĕн çинчен шухăшлать-ши вăл?
Аня çав вăхăтра арçын сăмахĕсем пирки мĕн шухăшламаллине те пĕлмерĕ. Кулмасть-ши вăл унран. Пĕррехинче те шыв хĕррине тухма ыйтрĕ те хăй эрнерен Ритăна качча илчĕ. Мĕн шухăш-ши ун пуçĕнче? Халĕ тата мĕн шут тытнă? Хĕр çав вăхăтрах зоотехникпа калаçнă чухне хăйне çăмăл туйрĕ. Хуйхă та хыçала юлнă пек. «Халĕ тин хурланнипе нимĕн те тăваймăн. Хăвна упра. Эс йĕнипе нимĕн те улшăнмасть. Пĕлетĕп: вĕрентме çăмăл, инкек тӳсекене чăтма йывăр, çапах та ĕнен мана, иртнине каялла тавăраймăн», — тенĕччĕ вăл Маринăна пытарса килсен. Май пулсан, чăнах та, вăхăта каялла тавăрĕччĕ вăл. Тунă йăнăшсенчен сыхланĕччĕ. Хăйĕн пурнăçĕнчи темиçе çулне кăларса пăрахĕччĕ. Анчах çук çав, ку шухăшсене никам та пурнăçлаймĕ. Хĕвелĕ кашни кун пĕр вырăнтан тухать пулин те кунĕсем тĕрлĕрен иртеççĕ.
— Мĕншĕн чĕнместĕн? Тиркетĕн-им?
— Пурнăç кĕнеке мар, страницисене чĕрсе переймĕн. Чĕрене суран хăварнă самантсем сахал мар.
— Иртнипе çеç пурăнсан малалла каяймăн. Манма тăрăш. Эпир пурте йăнăшсем тăватпăр. Эс тӳрех ан хуравла. Шухăшла. Анчах та ман сан умăнта çылăхсем пур. Çемье пурнăçне ман ултавран пуçлас килмест. Васкар мар киле, калаçар.
— Рита мĕнле вара? Эсир... эс унран уйрăлман вĕт-ха?
— Ĕнер ЗАГСа кайса пичет ларттартăмăр.
Анат енчен шурăмпуçĕ çутăлса килчĕ пулин те икĕ чун пĕр-пĕринчен уйрăлмарĕç. Икĕ пурнăçа сӳтсе яврĕç вĕсем çĕр каçипе. Хĕл çитнине систерсе пĕрремĕш юр пĕрчисем пит çине ӳксе ирĕлчĕç. Аньăн çӳç пайăркисене юр хупларĕ. Викторшăн унран илемлĕ çын та çук пек туйăнчĕ çĕр çинче. Ун ăна ыталас, хăй çумне хыттăн-хыттăн пăчăртас килчĕ. Çав вăхăтра вăл хăй халиччен çакăн пек никама та юратманнине, çакăн пек никам хĕрарăмĕ патне те туртăнманнине туйса илчĕ. Ăна ыталаса илсе чуп тăвасран хăйне аран тытса чарчĕ арçын. «Мĕн калĕ-ши вăл эп ăна хам ытама илсен, тĕртсе ярĕ-ши?» — шухăшларĕ арçын.
— Пĕрремĕш юр çăвать, — çĕр çинчи юра алли çине илчĕ Аня. — Эпĕ шăпах ноябрьте çуралнă. Çуралнă уйăхра пĕрремĕш юр е çумăр çусан ăна çимелле е ĕçмелле теççĕ. Çиес ăна. Тен, чăнах та, юрпа пĕрле ман пуç çине телей анать.
— Çиер. Анчах ĕненместĕп эп ун пек сăмахсене. Телей хамăр алăра. Упрар ăна, Аня.
— Виктор... Витя, ытла та хăрушă япаласем çинчен каласа патăн эс мана. Ĕненес те килмест. Епле-ха çапла хăтланма пултарнă Вера аппа. Эп вĕт-ха ăна чĕререн ĕненнĕ.
— Çавăнпа усă курнă та вĕсем.
— Рита мана курайманнине пĕлнĕ-ха эп. Сăлтавне çеç пĕлмен. Халĕ йăлтах ăнланмалла. Амăшĕ вара яланах манпа ăшшăн калаçатчĕ. Нихăçан та вăл çавăн пек хăтланасса шутламан.
— Сан пысăк çитменлĕх пур: эс пурне те хăв пек тесе шутлатăн. Çын ырă кăмăлĕпе усă курма пĕлекенсем сахал мар. Япшар калаçнăран мар, ĕçне кура хакла çынна. Куçран пăх. Ман атте çын куçне тартать пулсан, ун чунĕ таса мар тетчĕ. Астăватăн-и, пăрусем çухалсан чи хытă кăшкăракансем Ритăпа амăшĕ пулчĕç. Вĕсем мана санран сивĕтесшĕн çеç мар, сан ятна вараласшăн та пулнă.
— Ман, хăв калашле, иртнине хускатас килмест. Тавăрма шутламастăп. Пурнăç хăех кăтартĕ кам мĕнлине. Çĕр чăмăрĕ çавра, пурин патне те çаврăнса çитет. Арăму, Олеся, епле вара çаван пек тума пултарнă-ха?
— Ăна укçа çеç интереслентеретчĕ. Ăна итлесех хам ĕçпе ĕçлеймерĕм — пасара сутă тума кайрăм. Паллакансенчен намăсчĕ. Анчах ăна нихăçан та укçа çитместчĕ. Мĕн чухлĕ нумайрах паран, çавăн чухлĕ нумайрах ыйтатчĕ.
— Ачи хăйĕн-çке çапах та.
— Малтан укçа памасан уйрăлассипе хăрататчĕ. Эп Лизăна юратнине пĕлсен çавăнпа усă курма пуçларĕ. Олеся ăна балкон çинчен пăрахма хатĕрленнине курсан çӳçсем самантрах шуралчĕç. Саккăрмĕш хутран ӳксен мĕн юлĕ унран? Лиза хăранипе чĕтреме ерни те çемçетмерĕ ун чунне. Хăранипе куçĕсене хытă хупрĕ те урăх уçăлмарĕç ун куçĕсем. Мĕн пур укçана, сĕтел-пукана, хваттере парса хăвартăм Олесьăна. Хĕрĕме вăхăтлăха куç курманнисен интернатне вырнаçтарса хам яла таврăнтăм. Вулама вĕрентĕр терĕм. Колхозра пӳрт туса пĕтерсен илсе килетĕп эп ăна кунта. Хам ĕçре чухне Мария Ивановна асăрхама пулчĕ.
— Эп... тăван амăшĕ вырăнне пулайăп-ши уншăн, Виктор?
— Эппин, килĕшетĕн ман мăшăр пулма?
— П... пĕлместĕп.
— Ку кану кунĕсенче эпир унпа Атăл леш енне уçăлма кайма калаçса татăлнăччĕ. Вăхăту пулсан атя пирĕнпе.
— Пыратăп.
Виктор аллине çирĕп чăмăртаса тăракан вунвиçĕ çулхи хĕрача Аньăна йăмăкне аса илтерчĕ. Марина пекех сап-сарă çӳçлĕ, шуранкарах питлĕ Лиза. Хура куçлăх çеç ун сăнне кичемлетет.
— Лиза, паллаш, Аня, эпир унпа пĕрле ĕçлетпĕр. Эп сана каласа панăччĕ ун çинчен, манман-и?
— Нет, не забыла. Здравствуйте, тетя Аня.
Хăйне «тетя» тесе чĕннĕрен Аня нимĕн калама аптăраса тăчĕ. Хăй текех çамрăк маррине туйса илчĕ.
Чылайччен çӳрерĕç вĕсем Атăл леш енче. Виктор çимеллисем те илнĕ иккен: вăрманта пĕр тунката çине шурă пир татăкĕ сарса хурса унта сумкинчи çимĕçĕсене вырнаçтарчĕ. Аня хăй çимелли пирки тавçăрса илейменнишĕн вăтанса пуçне чикрĕ, хăйне аван мар туйрĕ.
— Ан ӳпкеле хăвна, тепрехинче эс илĕн, — ун ăшри туйăмĕсене вуланăн калаçрĕ Виктор. — Лиза, кил-ха кунта, часах апатланăпăр. Хырăмсем тахçанах хыр тăрринче.
Виктор хĕрне хытă юратни ун кашни сăмахĕнче, хусканăвĕнче сисĕнчĕ. Вăл ăна хăй çумĕнчен уйăрмасăр ыталаса утрĕ, ывăннине туйсанах алли çине илчĕ. Хушăран вĕсем Аня çинчен мансах шавлăн калаçса ахăлтатрĕç, хĕрĕн кашни ыйтăвне пурнăçларĕ ашшĕ. Аня çакăншăн кӳренсе те илчĕ Виктор çине, анчах вăл хăйĕн пулас ачисен те çакăн пек ашшĕ, пысăк шанчăкĕ пуласси çинчен ĕмĕтленсе кӳренӳ туйăмне ирĕке ямарĕ.
Уйрăлма йывăр пулчĕ Викторпа Лизăна. Иккĕшĕ те пĕр-пĕрин ытамĕнче чылайччен тăчĕç. Аня Виктор куççуль тумламĕсене унран пытарас тесе вăрттăн çанă вĕçĕпе шăлса илнине асăрхарĕ. «Йышăнĕç-ши вĕсем мана? — шухăшларĕ хĕр. — Ытлашши пулмăп-ши эп вĕсемшĕн?»
— А где тетя Аня? — çав вăхăтра ыйтрĕ Лиза. — Вы мне очень понравились. В следуюший раз придете?
Аня нимĕн калама аптăраса Виктор çине пăхрĕ.
— Килет, Лиза. Вăл халĕ яланах пирĕнпе пĕрле пулĕ малашне, — уншăн хуравларĕ ашшĕ.
Автобус çине ларсан та Аня куçĕ умĕнчен хĕрача сăнĕ каймарĕ. Хăй ăна юратма пуçланине Атăл леш енчех туйрĕ вăл. Лиза ăна йăмăкне аса илтерчĕ. Анчах йышăнĕ-ши вăл ăна? Виктортан уйрăлсан та çак ыйту канăç памарĕ хĕре. Фермăри ĕçсене пуçтарсан кун пирки унпа калаçса пăхма шут тытрĕ.
— Лиза амăшĕшĕн питĕ тунсăхлать. Вăл сана килĕштерчĕ. Кун пирки вăл мана Атăл леш енчех каларĕ.
— Пулайăп-ши эп уншăн амăшĕ?
— Килĕшетĕн эппин ман мăшăр пулма.
— Паянтан эп сан мăшăру, Виктор.
Çак сăмахсене калама çăмăл пулмарĕ Аньăна. Темиçе çул канăç паман асапсем хыççăн çавăн пек кĕтмен çĕртен телей килессе ĕненмерĕ вăл. Ирхине вăрансан куç умĕнчен йăлт çухалассăн туйăнчĕ. Пĕр самантрах упăшкаллă та, ачаллă та пулса тăчĕ-çке вăл. Ытла та хăвăрт.
Виктор тек хăйне тытса чараймарĕ. Аня хăйĕнчен тарас пек, ăна хыттăн ыталаса хăй çумне пăчăртарĕ, сăмахĕсене каялла илесрен шикленнĕ пек, ăна чуп тума, çӳçĕнчен ачашлама пуçларĕ. Çак самантра вĕсем çĕр çинче иккĕшĕ çеç пулчĕç.
— Тен, кĕртетĕн паян мана хăв патна? — хĕре ытамран вĕçертсен ыйтрĕ Виктор.
— Çук, çын тем калĕ, аван мар.
— Пăрах çын сăмахĕ çине пăхса пурăнма. Пире лайăх, эпир телейлĕ — çав паха. Хăçан та пулин пурпĕрех пĕлеç эпир пĕрлешнине.
— Атя, эппин. Манăн хамăн та пушă пӳрте таврăнас килми пулчĕ. Асаилӳсем чуна кĕшĕклеççĕ.
Çĕрĕпех куç хупмарĕ çĕнĕ мăшăр. Калаçмалли сăмах пĕтмерĕ вĕсен. Виктор хăйне çĕр çинче чи телейлĕ çын тесе шутларĕ. Пĕр самантрах вăл мăшăр та, хĕрĕ валли чăн-чăн амăшĕ те тупрĕ. Аньăран лайăхрах çын урăх тупаймассине пĕлет вăл. Халиччен Виктор никама та çавăн пек юратман, юрату самантне тăсас килчĕ ун. Кантăкран кĕрекен шурăмпуç çутине сӳнтерес килчĕ.
Аня та Викторпа хăйне аван туйрĕ. Çак мăнаçлă арçын уншăн малашне хӳтлĕх те, телейпе шанăç та пулассине ĕненчĕ. Унпа калаçнă хыççăн кашнинчех хăйне çăмăл туйрĕ вăл. Ĕçлес те ĕçлес килчĕ ун. Ăшра юрă кĕвви ĕнĕрлерĕ.
Ĕçе те пĕрле кайса таврăнчĕç вĕсем. Ял çинче чылай сăмах çӳрерĕ вĕсем пирки. Кĕвĕçекен те, ăмсанакан та, ӳпкелекен те сахал мар пулчĕ. Виктор арăмне кашнинчех лăплантарчĕ. Ун юратăвĕ Аньăна çĕнĕ вăй-хал пачĕ. Çынсенчен тарса çӳремерĕ вăл тек. Упăшки вĕрентнĕ пек хĕр чухнехилле яштак пĕвне тӳрĕ тытса угрĕ. Виктор канмалли кунсенче Лизăна яла илсе килесси çеç ун чĕрине хускатрĕ. Мĕнле йышăнĕ вăл çĕнĕ хыпара? Хĕрĕ кăмăлламасан Виктор пăрахмĕ-ши ăна?
— Ан пăшăрхан, Аня, пурте йĕркеллĕ пулать. Лиза ман хам пек характерлă. Эпир унпа яланах пĕр шухăшлă.
Анчах Лиза çĕнĕ хыпар çине нимĕн те хуравламарĕ. Аня ун сăнĕ улшăннине çеç сисрĕ. Хĕрĕн ăшри туйăмĕсем хальхинче ашшĕшĕн те вăрттăнлăх пулчĕç. Çапах та Лиза ашшĕ патне пурăнма куçма килĕшни те Аньăшăн савăнăç пулчĕ. Ăна валли район центрне кайсах кровать туянчĕç вĕсем. Ăна тахçан Маринăн вырăнĕ ларнă çĕрех вырнаçтарчĕç.
— Папа, папа, иди скорей, журавли поют. Я слышу их голоса, — Лизăн уçă сасси пĕр ирхине пурне те ăшă ыйхăран вăратрĕ. — Папа, журавли прилетели! Пойдем скорее на улицу! Я хочу их видеть!
— Каяр, хĕрĕм, тухар.
Хĕрĕн куçĕсем курмаççĕ пулин те ашшĕ ун кăмăлне хуçас темерĕ — Лизăна урама йăтса тухрĕ.
— Пап, а как будет по-чувашски журавли?
— Хуркайăк, теççĕ вĕсене, ачам.
— Хыр гайыг, да?
— Çапла, хуркайăк, — куларах хуравларĕ ăна ашшĕ. Хĕрĕн сăмахĕсем кулăшла пек туйăнчĕç пулин те чăвашла интересленнишĕн савăнчĕ вăл.
— А где тетя Аня?
Пĕрле пурăнма пуçланăранпа çур çул çитет пулин те Лиза Аньăна «анне» тесе чĕнмерĕ-ха. Ашшĕ те ăна васкатас темерĕ. Аня хăй ку ыйтăва хускатмарĕ. Çав сăмаха хистенипе мар, чунран юратса каласса кĕтрĕ вăл.
Шухăшсем
What if your website chuvash...
Did you know that your website ch...
Прочитал от и до...
Your website, chuvash...
What if your website chuvash...
Your website, chuvash...
Elegir el mejor financiamiento inmediato...
Are you making the most of the potential...
What if your website chuvash...
Чăн чăнах та, сатира туйăмĕ Л...