Электронлă вулавăш

Йĕркеллĕ пурăнакан хресчен çемьинче çуралса ӳснĕскер, Ваня Солнцев хăй халĕ аван мар çинине питĕ лайăх, пĕлнĕ. Йĕркĕ тăрăх, унăн васкамасăр çимелле, хушăран кашăкне çăкăрпа шăлса илмелле, ытлашши мăшлатмалла мар тата тутисемпе чаплаттармалла мар пулнă.

Йĕрке тăрăх тата унăн вăхăтран вăхăта котелока хăй умĕнчен аяккалла тĕртсе лартса: «Çăкăр-тăваршăн пит пысăк тав. Тăрантăм, çитет», — темелле, вара хăйне: «Тархасшăн, çи-ха тата», — тесе виçĕ хут ыйтмасăр та çиме тытăнмалла пулман.

Çаксене пурне те Ваня ăнланнă, анчах вăл хăйĕнпе ним тума та пултарайман. Хырăм выççи пур йĕркесенчен те вăйлăрах пулнă.

Хăрах аллипе хăй патнех шутарса лартнă котелока хĕрринчен çирĕппĕн тытса, Ваня тепĕр аллинчи кашăкпа пĕр чарăнмасăр ĕçленĕ, çав вăхăтрах касса хунă ыраш çăкăрĕн пысăк чĕллисем çинчен куç илмен, — вĕсене тытма унан алли пушă пулман.

Хушăран унăн выçă пурăннипе кăштах тĕссĕрленнĕ пек курăнакан кăвак куçĕсем хăйне çитерекен салтаксем çине, вĕсенчен каçару ыйтнă пек пăха-пăха илнĕ.

Палаткăра вĕсем иккĕн пулнă: шăпах сержант Егоровпа пĕрле Ваньăна вăрманта тупса килнĕ разведчиксем. Пĕри вăрăм пӳллĕ, кăмăллă санлă, катăк шăллă, крепле пек вăрăм алăллă «Шкелет» тесе чĕннĕ ефрейтор Биденко пулнă, тепри — çавăн пекех ефрейтор, çавăн пекех пысăк та тĕрекле çын, самăр, çаврака питлĕ Горбунов, Çĕпер çынни. Унăн пит çăмартисем хĕрлĕ, куç харшисем сарă, пуçĕ çинче сысна шăрчĕ пек тăнă çӳç пулнă, ăна «Чалдон» тесе чĕннĕ.

Çакă икĕ тĕреклĕ те паттăр çын улттăн пурăнмалли палаткăна аран вырнаçкаланă. Урисем тула тухса каясран вĕсен питех те кукленсе выртмалла пулнă.

Вăрçăччен Биденко Донбасра шахтер пулса ĕçленĕ. Çĕр кăмрăк тусанĕ унăн хурарах ӳчĕ ăшне çав тери хытă кĕрсе ларнă та, вăл халĕ те симĕсрех тĕслĕн курăннă.

Горбунов вăрçăччен Байкал кӳлли леш енче вăрман касса пурăннă. Çак таранччен те унтан тап-таса, халĕ çеç çурнă хурăн вутти шăрши кĕнĕ пек туйăннă. Ахаль те вăл темĕнле шурă хурăнран тунă пек курăннă.

Вĕсем иккĕшĕ те ырă шăршăллă чăрăш турачĕсем çинче, хулпуççийĕсенчен ваткăллă фуфайкăсем уртса ярса, Ваня апата мĕнле хыпнине пăхса ларнă.

Хăш чух, ача хăй ытлашши çăткăнланса çининчен вăтаннине сиссе, калаçма юратакан Горбунов ăна ырă кăмăлпа асăрхаттарнă:

— Эсĕ, пĕчĕк кĕтӳçĕ, ан хăра. Ан имен. Тăраничченех çи. Çитмесен — эпир сана тата ярса парăпăр. Апат-çимĕç енчен эпир тĕреклĕ пурăнатпăр.

Ваня кашăка çулла çулла çинĕ, салтаксен çемçе çăкăрне пысăккăн çырта-çырта илнĕ, ăна ĕнтĕ вăл çак икĕ пысăк çыннăн палаткинче нумайранпа пурăннă пек туйăннă. Нумай та пулмасть — пĕтĕмпе те ĕнер кăна — вăл хăрушă сивĕ вăрман тăрăх, тĕнчипе тăр пĕччен, сĕм çĕрле, выçă, чирлĕ, кашкăр çури пек пытанса, малта вилĕмсĕр пуçне нимĕн те курмасăр çӳренине халĕ ĕненес те килмен.

Виçĕ çул хушши кĕлĕмçĕ пулса, темĕн тĕрлĕ кӳрентерӳсене тӳссе, пĕрмай хăраса, пăлханса, чун-чĕре пуш-пушах пулнине тӳссе пурăнни иртсе кайнине те ĕненес килмен унăн.

Çак виçĕ çул хушшинче Ваня хăрушă мар çынсем патĕнче пĕрремĕш хут пулнă. Палаткăра çав тери аван пулнă. Çанталăк начар, тĕтреллĕ пулнă пулин те, сарă пир витĕр палаткăна хĕвел çутти манерлĕ пĕр пек тикĕс çутă кĕрсе тăнă.

Чăн та ĕнтĕ, пысăк çынсем пуррипе палаткăра тăвăртарах пулнă, анчах кунта пур япаласене те тирпейле, йĕркеллĕ вырнаçтарса, çакса хунă.

Кашни япала хăйĕн вырăнĕнче пулнă. Лайăх тасатса çу сĕрнĕ автоматсем палаткăна шал енчен тытса тăракан сарă патаксем çинче çакăнса тăнă. Шинельсемпе плащ-палаткăсене тирпейлĕн, пĕр лутăркамасăр хутлатнă та, вĕсем халĕ çеç хуçса кĕнĕ чăрăшпа кĕтмĕл тураттисем çинче выртаççĕ. Противогазсемпе япала чикмелли михĕсене пуç вĕçне минтерсем вырăнне хунă, çиелтен вĕсене таса пир алшăллисемпе витнĕ. Палаткăран тухнă çĕрте фанерăпа витнĕ витре тăнă. Фанера çинче консерва банкисенчен тунă кружкăсем, целлулоидран тунă супăнь коробкисем, тĕрлĕ тĕслĕ шăтăклă-шăтăклă футлярсем ăшне хунă шăл тасатмалли пастăпа щеткăсем пите йĕркеллĕн выртнă. Аллюминирен тунă чашкăра сухал хырмалли помазок выртнă, кунтах пĕчĕкçеç çаврака тĕкĕр çакăнса тăнă. Пĕр-пĕрне хирĕç шăрчĕсемпе тăрăнтарнă атă тасатмалли щеткăсем, вĕсем патĕнчех пĕр коробка вакса пулнă. Паллах, унта «летучая мышь» текен фонарь те пулнă.

Çумăр шывĕ юхса ан кĕтĕр тесе, палаткăн тулаш енчен пысăк мар канав алтнă. Пур патакĕсене те çĕре çирĕппĕн çапса кӳртнĕ. Пирĕсене пурне те пĕр пек тикĕс туртса карнă. Пĕр сăмахпа каласан, пурне те инструкцире кăтартса панă пек тунă.

Ахальрен мар çав разведчиксем хуçалăх тĕлĕшĕнчен тĕплĕ пулнипе петĕм батарейипех чапа тухнă. Вĕсен яланах сахăр, çухари, çу запасĕ чылаях пулнă. Хуть те хăш самантра та вĕсен йĕп, çип, тӳме е пĕçермелĕх чей тупăнма пултарнă. Табак çинчен калаçмалли те çук вара. Туртмалли вĕсен нумай тата тĕрлĕ йышши пулнă: фабрикăра тунă ахаль махорка та, Сухумири йăваш табак та, Пенза патĕнче килте лартса ӳстернĕ табак та, «Путина» ятлă пирус та, унсăр пуçне тата тăшманран тытса илнĕ трофейлă пĕчĕк сигарăсем те пулнă, анчах вăл сигарăсене разведчиксем юратман, вĕсене нимĕн те çук чухне çеç туртнă, туртсан та йĕрĕннĕ.

Анчах разведчиксем пĕр çакăнпа çеç мар пĕтĕм батарейипех чапа тухнă.

Чи малтан, вĕсем çапăçу ĕçĕсемпе чапа тухнă, вĕсем çинчен хăйсен чаçĕнче кăна мар, ытти чаçсенче те пĕлнĕ. Разведкăна çав тери хăюллă та ăста тăвас тĕлĕшпе никам та вĕсемпе танлашма пултарайман. Тăшманăн тылне кĕрсе кайса вĕсем пите кирлĕ сведенисем тупса килнĕ, — хăш чухне вĕсенчен дивизи штабĕнче те тĕлĕннĕ. Дивизи разведкин начальникĕ вĕсене: «капитан Енакиевăн профессăрĕсем» тесе кăна чĕннĕ.

Пĕр сăмахпа каласан, вĕсем пит те паттăр çапăçнă. Вара çав йывăр та хăрушă ĕç хыççăн вĕсем йĕркеллĕ канма пĕлнĕ.

Сержант Егорова шутламасăр, вĕсем улттăн пулнă. Разведкăна ялан тенĕ пекех мăшăрăн-мăшăрăн, ик кун сиктерсе виççĕмĕшĕнче кайнă. Пĕр кунхине пĕр мăшăрĕ наряда кайнă, тепĕр кунне каннă. Сержант Егорова илес пулсан — вăл хăçан каннине никам та пĕлмен.

Паян Горбуновпа Биденко, — уйăрăлми туссем, ялан пĕрле пĕр мăшăр пулса çӳрекенсем, — каннă. Иртенпех çапăçу пынă пулин те вăрманти сывлăш чĕтренсе кăна тăнă пулин те, штурмовиксем хăлхана хуплас пек ĕрлесе, йывăç тăррисене тăкăннă пекех пĕрисем — ĕçе, теприсем — ĕçрен вĕçсе килсе тăнă пулин те, разведчиксем Ваньăпа пĕрле тивĕçлипе лăпкăн каннă. Вĕсем ĕнтĕ Ваньăна юратма ĕлкĕрнĕ, ăна ачашласа «пĕчĕк кĕтӳç» тесе ят панă.

Чăн та ĕнтĕ, килте тĕртсе тунă пире сухан хуппипе пĕветсе çĕленĕ йĕм, çĕтĕк пиншак тăхăннă, хулпуççи урлă хутаç çакнă, çара ураллă, вăрăм çӳçлĕ ача авалхи букварьсенче ӳкерсе кăтартакан кĕтӳç ачи тĕслех пулнă. Унăн сăнĕ те — тĕксĕм, хитре тӳрĕ сăмсаллă та пысăк куçлăскер, кивĕ пӳрт çине витнĕ улăм пек çӳç айĕнчен курăнса тăраканскер, шăп та шап ялти пĕчĕк кĕтӳçĕнни пек пулнă.

Котелока пушатсан, Ваня ăна çăкăр хыттипе шăлса типĕтрĕ. Çав çăкăр хыттипех вăл кашăкне те шăлса тасатрĕ, çăкăрне çисе ячĕ, унтан ура çине тăрса пысăк çынсене пуç тайрĕ те çĕрелле пăхса:

— Питĕ пысăк тав сире. Тем пекех кăмăл тулчĕ, — терĕ.

— Тен, тата çийĕн?

— Çук, тăрантăм.

— Атту эпир сана тата тепĕр котелок ярса пама пултаратпăр, — терĕ те Горбунов, кăшт мухтанарах куçне хĕссе илчĕ. — Пирĕншĕн пулсан вăл нимĕн те мар. Çапла-и, пĕчĕк кĕтӳç?

— Ман хырăма кĕмест ĕнтĕ, — терĕ те Ваня вăтанарах, унăн кăвак куçĕсем хăвăрт та вылянчăклăн çутăлса илчĕç.

— Çиес килмест пулсан — ан килтĕр эппин. Хăвăн ирĕк. Пиирĕн йĕрки çавăн пек, эпир никама та ирĕксĕрлеместпĕр, — терĕ Биденко, сăмаха ялан тĕрĕс калама юратаканскер.

Анчах кăшт мухтанма, разведчиксен пурнăçне пур çынсем те ырланине юратакан Горбунов çавăнтах:

— Ну, Ваня, сана пирĕн апат мĕнле пек туйăнчĕ? — тесе ыйтрĕ.

— Пите лайăх апат, — терĕ ача, кашăка котелок ăшне аврипе аялалла хурса. Унтан вăл сĕтел çитти вырăнне сарнă «Суворовский натиск» ятлă хаçат çине ӳкнĕ çăкăр тĕпренчĕкĕсене пуçтарма тытăнчĕ.

— Чăнах лайăх вĕт? — хавхаланчĕ Горбунов. — Эсĕ, тăванăм, кун пек апат пĕтĕм дивизийĕпе никам патĕнче те тупаймастăн. Питĕ чаплă апат пирĕн. Эсĕ, тăванăм, пуринчен ытла пиртен, разведчиксенчен çирĕпрех тытăнса тăма тăрăш. Пирĕнпе нихçан та пĕтместĕн. Килĕшетĕн-и?

— Килĕшетĕп.

— Тĕрĕс. Пĕтместĕн вара. Эпир сана мунчана илсе кайса çăвăпăр. Çӳçĕсене касса ярапăр, çар тумтирĕ çĕлетсе парăпăр, сан çар çыннин тĕсĕ пултăр.

— Разведкăна илсе кайăр-и тата, пичче?

— Разведкăна та илсе кайăпăр. Санран питĕ чаплă разведчик тăвăпăр.

— Эпĕ, пичче, пĕчĕккĕ вĕт. Эпĕ пур çĕре те кĕрсе кайма пултаратăп, — хаваслансах кайрĕ Ваня. — Эпĕ ку таврара кашни йывăç тĕмине пĕлетĕп.

— Апла пулсан, питех те лайăх.

— Автоматран пеме вĕрентĕр-и тата мана?

— Мĕншĕн вĕрентес мар. Вăхăт çитсен — вĕрентĕпĕр.

— Манăн, пичче, пĕрре кăна персе пăхасчĕ, — терĕ Ваня, тупăсенчен таттисĕр пенĕ пирки хăйсен чĕн çаккийĕсем çинче сулкаланса тăракан автоматсем çине çав тери хапсăнса пăхса.

— Перĕн-ха. Ан хăра. Уншăн ĕç тăмĕ. Эпир сана пĕтĕм çар наукине вĕрентĕпĕр. Чăн малтан, паллах, сана пур йышши довольстви те илмелле тăватпăр.

— Вăл мĕнле пулать тата, пичче?

— Вăл, тăванăм, акă мĕнле. Сержант Егоров сан çинчен Седых лейтенанта пĕлтерет. Лейтенант Седых батарея командирне, Енакиев капитана пĕлтерет, капитан Енакиев сана довольстви памалла тăвасси çинчен приказ пама хушать. Çав числоран пуçласа вара сана пур йышши довольстви те пама пуçлаççĕ: кĕпе-тумтир, апат-çимĕç, укçа. Ăнланатăн-и?

— Ăнланатăп, пичче.

— Ак епле тăваççĕ пирĕн, разведчиксен... Чим-ха! Эсĕ ăçта кайма хатĕрлентĕн?

— Котелокпа кашăка çума. Пире анне апат çинĕ хыççăн яланах чашкă-тирке çума, унтан шкапа пуçтарса хума хушатчĕ.

— Тĕрĕс хушнă, — терĕ Горбунов çирĕппĕн, — çар службинче те çавăн пекех.

— Çар службинче тарçăсем çук, — вĕрентмелле хушса хучĕ яланах тĕрĕс сăмах калакан Биденко.

— Анчах эсĕ чашкă-тиркĕ çума тăхта-ха. Эпир халех чей ĕçетпĕр акă, — терĕ Горбунов тулли кăмăлпа. — Чей ĕçме юрататăн-и?

— Юрататăп, — терĕ Ваня.

— Тĕрĕс тăватăн. Пирĕн, разведчиксен, йĕрки çавăн пек, — апат çинĕ хыççăнах чей ĕçмелле. Урăхла юрамасть! — терĕ Биденко. — Паллах, сахăрне çыртса мар, ярса ĕçетпĕр, — хушса хучĕ вăл лăпкăн. — Кун пирки эпир туртăнса тăмастпăр.

Часах палаткăна пысăк пăхăр чейник илсе кĕчĕç. Разведчиксем унпа уйрăмăнах мухтаннă, ытти батареецсем çав чейнике ытла та хапсăннă.

Сахăра разведчиксем чăнах та хĕрхенмеççĕ иккен.

Нумай калаçма юратман Биденко хăйĕн миххине салтрĕ те, «Суворовский натиск» хаçат çине пĕр пысăк ывçă сахăр катăкĕсем кăларса хучĕ. Ваня куçне пĕрре хупса илме те ĕлкереймерĕ — Горбунов унăн кружки ăшне икĕ пысăк купа сахăр шăмпăлтаттарчĕ, унтан, ача мĕн тери хавасланнине курсан, виççĕмĕш купине те ячĕ. Акă, кур пире, разведчиксене! терĕ вăл.

Ваня шăвăç кружкăна икĕ аллипе ярса илчĕ. Çав тери хĕпĕртенипе вăл куçĕсене те хĕссе лартрĕ. Ăна темĕнле юмахри пек тĕлĕнмелле тĕнчене лекнĕ пек туйăнчĕ.

Таврара чăнах та юмахри пек пулнă. Тĕксем кун пулин те хĕвелпе çутатнă пек курăнакан палатка та, çывăхри çапăçăвăн кĕрлевĕ те, ывçи-ывçипе сахăр ывăтакан çак темен пысăкăш çынсем те, пама пулнă «пур йышши довольстви — кĕпе-тумтир, апат-çимĕç, укçа» та, кружка çине пысăк хура саспаллисемпе пичетленĕ «свиная тушонка» тесе çырнă сăмахсем те, пурте юмахри пек пулнă.

— Кăмăла каять-и? — тесе ыйтрĕ Горбунов, ача чее тутисене тăсса, çав тери савăнса ĕçсе ларкине кăмăллăн пăхса.

Ку ыйтăва хирĕç Ваня йĕркеллĕ ответ та параймарĕ. Унăн тутисене вут пек вĕри чей пĕçерет — çăварне уçаймасть. Çак ытла та лайăх çынсем патĕнче пурăнма юлас пирки унăн чĕри питех те савăннă, — вĕсем ăна çӳçĕсене касса яма, тумлантарма, автоматран пеме вĕрентме пулнă-çке-ха.

Унăн пуçĕнче пур сăмахсем те пăтрашса кайрĕç. Вăл, куç харшисене çӳлелле çĕклесе, куçĕсене чарса пăрахрĕ те темиçе хутчен пуçне тайса илчĕ, ку ĕнте вăл çав тери кăмăллă пулнине, чĕререн тав тунине пĕлтернĕ.

— Ача вĕт, — терĕ те Биденко хĕрхеннипе, ассăн сывласа илсе хăйĕн пысăк, тĕтĕмпе хуралнă пек курăнакан пӳрнисемпе пирус çавăрма тытăнчĕ. Хутне çавăрса хатĕрлесен вăл табак хутаççинчен Пенза табакне тултарчĕ.

Çав хушăра çапăçу шавĕ темиçе хут та улшăнчĕ.

Малтан вăл çывăхрах, хум çапнă пек пĕрпеккĕн илтĕнсе тăчĕ. Унтан шав пĕртак аяккарах кайрĕ, вăйсăрланчĕ, анчах çавăнтах ирхи пекех вăйлан кĕрлеме пуçларĕ. Халĕ çав шавра çĕнĕ, васкавлă сасăсем илтĕнчĕç — авиабомбăсем çав тери хытă кĕмсĕртетрĕç, вĕсем таçта пĕр вырăна, пĕр купана йăтăнса анчĕç, чĕтĕрекен çĕре темĕн пысăкăш мăлатуксемпе çапнă пекех туйăнчĕ.

— Пирĕннисем епле тĕвеççĕ, — асăрхаттарса илчĕ Биденко калаçнă хушăра.

— Лайăх тӳпелеççĕ, — терĕ Горбунов ырласа.

Ку чылай вăхăта пычĕ.

Унтан пĕр хушă пĕтĕмпех лăпланчĕ. Çав тери шăп пулса тăчĕ ĕнтĕ — вăрманта улатакка Морзе азбукипе телеграмма панă пек таклаттарни илтĕнчĕ.

Шăп пулнă вăхăтра пурте ним чĕнмесĕр, итлесе ларчĕç.

Унтан инçетрен винтовкăсенчен час-час пенисем илтĕнчĕç. Пени вăйлансах, çирĕпленсех пычĕ. Уйрăмăн-уйрăмăн пенĕ сасăсем пĕрлешме пуçларĕç. Юлашкинчен вĕсем пĕрлешсех кайрĕç. Пĕтĕм фронт тăрăх пĕр харăсах, вуншар вырăнсенче пулемётсем шатăртатма тапратрĕç, вара вăрçăн хăрушă машини сасартăк йынăшма, шăхăрма, ӳлеме, пĕтĕм вăйран ĕçлекен ротаци машини пек шаккама тытăнчĕ. Çак хăрушă, ним ăнланмалла мар шавра пит те хăнăхнă хăлха çеç нумай çынсен килĕшӳллĕ хорĕ питĕ инçетре: «а-а-а...» тесе юрланине уйăрса илме пултарнă.

— Хирсен патши атакăна кайрĕ, — терĕ Горбунов, — халех акă вăрçă турри юрласа ăна пулăшма тытăнать.

Вара, унăн сăмахĕсене çирĕплетнĕ пек, каллех пур енчен те çĕршер тĕрлĕ тупăсем пĕр харăс кĕрĕслеттерме пуçларĕç.

Биденко хăлхине çапăçу шавĕ еннелле çавăрса, нумайччен тинкерсе итлесе ларчĕ.

— Анчах та пирĕн батарея сасси илтĕнмест-ха, — терĕ вăл юлашкинчен.

— Çапла çав, шарламасть, — терĕ Горбунов.

— Пирĕн капитан кĕтсе тăрать пулас-ха.

— Вăл — яланах çавăн пек. Кайран ухлаттарать акă.

Ваня хăраса кайнă кăвак куçĕсемпе пĕрре пĕр пысăк çын çине, тепре теприн çине пăхса, вĕсен сăнĕсем тăрăх халĕ пулса иртекен ĕçсем пирĕншĕн лайăх е лайăх маррине ăнланса илме тăрăшрĕ. Анчах, ăнланма пултараймарĕ пулин те, ыйтма хăймарĕ.

— Пичче, — терĕ вăл юлашкинчен Горбунов еннелле çавăрăнса, мĕншĕн тесен ăна вăл çемçе кăмăллăрах пек туйăннă. — Кам кама çĕнтерет: эпир нимĕçсене-и, е нимĕçсем пире-и?

Горбунов кулса ячĕ те, ачана хуллен кăна пуçĕнчен лăпкаса илчĕ.

— Эх, эсĕ те çав!

Биденко чăнласах каларĕ:

— Эсе, Чалдон, чăнах та радистсем патне кайса пĕлсе кил-ха, мĕн илтĕнет унта? — терĕ.

Анчах çак вăхăтра темĕнле çын васкаса утса килни илтĕнчĕ. Самантранах палаткăна сержант Егоров пĕшкĕнсе кĕчĕ.

— Горбунов!

— Эпĕ.

— Хатĕрлен. Халĕ кăна пехотнăйĕнче Кузьминскине вĕлернĕ. Ун вырăнне тăратăн.

— Пирĕн Кузьминскине-и?

— Çавна çав. Автоматран. Вунпĕр пуля лекнĕ. Хăвăртрах.

— Халех каятăп.

Горбунов, пĕшкĕнсе, васкавлăн шинель тăхăннă тата снаряженисене çакнă вăхăтра сержант Егоровпа ефрейтор Биденко нимĕн чĕнмесĕр пĕр вырăна — халĕ вĕлернĕ разведчик Кузьминский выртнă çĕрелле пăхса тăчĕç.

Ку вырăн ыттисенчен нимĕнпе те уйрăм пулман. Ăна та, ыттисем пекех тирпейлĕн, симĕс плащ-палатка сарнă, пуç вĕçĕнче çавнашкалах пиртен тунă алшăллипе витнĕ япаласен миххи тăнă; анчах алшăлли çинче виçкĕтеслĕ икĕ çыру тата нумай тĕслĕ сăрсемпе пичетленĕ «Красноармеец» журналăн номерĕ выртнă, — вĕсене фронтри почтальон Кузьминский çук чух илсе пынă.

Кузьминскине Ваня пĕрре кăна, тул çутăлнă чух курнă. Кузьминский сменăна кайма васканă. Вăл та, халĕ Горбунов тумланнă пек, пĕшкĕнсе хăйĕн снаряженине пуç урлă тăхăннă, пăхăртан тунă шомполăн пысăк унки курăнса тăракан револьвер кабурĕ тĕлĕнчи шинель хутламĕсене тӳрлетнĕ.

Кузьминскин шинелĕнчен салтак апачĕн шăрши кĕнĕ. Анчах Кузьминскине хăйне Ваня лайăххăн курса юлма ĕлкĕреймен, мĕншĕн тесен Кузьминский çавăнтах тухса кайнă. Вăл, часах каялла тавăрăнмалла çын пек, никампа та сывпуллашмасăрах тухса кайнă. Вăл ĕнтĕ урăх нихçан та тавăрăнас çуккине халь пурте пĕлнĕ, çавăнпа та унăн пушанса юлнă вырăнĕ çине ним чĕнмесĕр пăхса тăнă.

Палаткăра темĕнле пушă, кичем те тĕксĕм пулса кайрĕ.

Ваня хуллен кăна аллине тăсрĕ те, «Красноармеец» журналăн çĕнĕ, чăштăртатакан хутлă номерне тытса пăхрĕ. Сержант Егоров Ваньăна тинех асăрхарĕ. Ача вăл куласса кĕтсе хăй те кулма хатĕрленчĕ. Анчах сержант Егоров ун çине сиввĕнтерех пăхса илчĕ те, Ваня тӳрех темскер ырă мар ĕç пулнине туйса илчĕ.

 

5

— Эс халĕ те кунта-и? — терĕ Егоров.

— Кунта, — хайĕн нимĕнле айăп çуккине пĕлнĕ пулин те, айăпа кĕнĕ пек пăшăлтатса илчĕ Ваня.

— Ăна ăсатмалла пулать, — терĕ сержант Егоров, капитан Енакиев пекех тĕксĕмленсе. — Биденко!

— Эпĕ!

— Хатĕрлен.

— Ăçта кайма?

— Батарея командирĕ ачана тыла ăсатма хушрĕ. Çула май каякан машинăпа эс ăна фронтăн иккĕмĕш эшелонне çитеретĕн. Унта командира распискăпа парса хăваратăн. Пĕр-пĕр ача-пăча çуртне ăсаттăр вăл ăна. Ачан кунта çапкаланса çӳремелле мар. Юрамасть!

— Ак сана япала! — терĕ Биденко, хăй кӳреннине пытармасăр.

— Капитан Енакиев çапла хушрĕ.

— Шел. Ачи çав тери çивчĕскер.

— Шел-и, шел мар-и, çапах та юрамасть.

Сержант Егоров тата ытларах тĕксĕмленчĕ. Унăн хăйĕн те ачапа уйăрласси килмен, вăл ăна шелленĕ. Хăй те вăл çĕрлех Ваньăна хăй патĕнче связной вырăнĕнче хăварса, кайран унтан лайăх разведчик тума шутласа хунă.

Анчах та командир приказне сӳтсе явма юрамасть. Капитан Енакиев лайăхрах пĕлет. Каларĕ пулсан — вăл хушнине ту.

— Юрамасть, — терĕ Егоров тепĕр хут çирĕппĕн, ку ыйту пĕтĕмпех татăлнине систерсе. — Хатĕрлен, Биденко.

— Итлетĕп.

— Ну, çапла тăк çаплах ĕнте вăл, — терĕ Горбунов, лутăрканса çуталсах кайнă наган кабурĕ айĕнчи шинель хутламĕсене тӳрлетсе.

— Ан хуйхăр, пĕчĕк кĕтӳç. Капитан Енакиев хушнă пулсан, ăна тăвасах пулать. Çарти дисциплина çавăн пек. Машинăпа çӳресе курăн хуть. Çапла мар-и? Сывпул, тăванăм.

Çак сăмахсемпе Горбунов палаткăран хăвăрт, анчах ытлашши хыпаланмасăр тухса кайрĕ.

Ваня, пĕчĕкскер, кӳренсе, ним тума аптраса тăчĕ. Сивчир кĕсенĕсем тухса тулнă тутисене çырткаласа, вăл пĕрре тумланакан Биденко çине, тепре вĕлернĕ Кузьминскин вырăнĕ çинче куçĕсене хупса, аллисене чĕркуççисем хушшине хурса, пушă минутпа усă курса тĕлĕрсе ларакан сержант Егоров çине пăхрĕ.

Вĕсем иккĕшĕ те — Биденко та, Егоров та — ачан чĕринче мĕн пулса иртнине пит лайăх ăнланнă. Халĕ çеç, пĕр икĕ минут каялла кăна пурте çав тери аван пулнăччĕ, халĕ сасартăк начар, аван мар пулса тăчĕ.

Ах, епле паха, епле ырă пурнăç пуçланнăччĕ Ваньăшăн: вăл çав тери паттăр, ырă кăмăллă разведчиксемпе паллашнă, вĕсемпе пĕрле апат çимелле, сахăрне кружка ăшне ярса чей ĕçмелле, вĕсемпе пĕрле разведкăна çӳремелле, мунчара çапăнмалла, автоматран пемелле, вĕсемпе пĕр палаткăра çывăрмалла пулатчĕ; кĕпе-тумтир илмелле — атă, погонлă гимнастерка (погонĕсем çинче — пĕчĕк тупă кĕпçисем), шинель, тен компаспа револьвер-наган, патронсем те пулатчĕç.

Виçĕ çул хушши Ваня йытă пек сĕтĕрĕнсе, килсĕр, çемьесĕр пурăннă. Вăл çынсенчен те хăранă, пĕрмай выçă пурăннă. Юлашкинчен ыра кăмăллă çынсене тупнă, вĕсем ăна çăлнă, ăшăтнă, çитернĕ, юратнă. Анчах шăп çак самантра, пурнăç пур енчен те лайăхланнă пек туйăннă чухне, вăл тинех тăван çемьене лексен — пĕррех! — çавсем пĕтĕмпех пĕтсе лараççĕ. Халĕ ĕнтĕ çавсем пурте тĕтре пек сирĕлсе каяççĕ.

— Пичче, — терĕ вăл куççулĕсене çăта-çăта, Биденкона хуллен кăна шинелĕнчен тытса. — Пичче, тетĕп! Итлĕр-ха, ан илсе кайăр мана. Кирлĕ мар.

— Хушнă.

— Егоров пичче... сержант юлташ! Мана ăсатма ан хушăр. Эпĕ сирĕн патăртах пурăнам, — терĕ ача, ниçта кайса кĕме пĕлмесĕр. — Эпĕ яланах сирĕн котелокăрсене çăвăп, шыв илсе килĕп...

— Юрамасть, юрамасть, — терĕ Егоров ывăннă пек пулса. — Ну, эсĕ мĕн тата, Биденко! Хатĕр-и?

— Хатĕр.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн