Элихун

Илле Тăхти | Поэма | 1918 | 1926 | 37 657


Туксар пичче турĕ те;

Хăйĕн хĕрне упрама,

Çамрăк чуна сыхлама,

Уя тухса, уй варне

Хĕвелтухăз еннелле

Чĕркуçленсе ларчĕ те

Аша Турра кĕлтурĕ:

«Аша Турă, Пихампар!

Хĕвел тухать хĕрелсе —

Çакă симĕс курăка,

Çакă ешĕл вăрмана

Ачашласа ӳстерет.

Акă шурă чечеке

Хĕвел илем сăн кӳрет.

Аша Турă, Пихампар!

Çĕр кăвапи касакан

Эсир Аслă Турăсем!

Çакă ăшă хĕвел пек

Чĕрĕ чуна юратса

Пăхăр эсир ăшăтса.

Çĕре-шыва, халăха

Инкек-синкек тивесрен,

Кăмăл хуçăк пуласран

Хăвăр аслă хӳтлĕхре

Пăхса усрăр ырлăхпа.

Атăл шывĕ тăрăшĕ

Çакă халăх пурнăçĕ

Тӳлĕк юхăм юхăнтăр.

Курнă тĕлĕк çав каçах

мĕн курнине ирттĕрех.

Аша Турă, çырлахсам!

Ватăличчен пурăнма,

Вырăн çинче вилмешкĕн,

Аша Турă, пӳрсемччĕ.

Юман йывăç йĕкелĕ

Çĕре ӳксе шăтать те

Йăхран-йăха сарăлса

Вăрман пулать ĕмĕрте.

Пире пăхан Пихампар,

Эсĕ пире çавнашкал

Упрасамччĕ йĕрчеме,

Тĕрĕс-тĕкел пурăнса

Йăх-тĕп юлтăр хунаса.

Йĕри-тавра çĕр-шывра

Çакă хура тăпраран

Çăкăр туса çиекен

Халăх-ăру йĕрчесе

Ĕмĕр-ĕмĕр пурăнтăр!

 

Вăрçă

Шав-шав шавлать, кĕр кĕрлет,

Вырăс-тутар вăрç вăрçать.

Аслати пек туп сасси,

Кĕрĕс-кĕрĕс пăшалĕ.

 

Çапăçаççĕ вырăссем,

Урнă тискер кайăк пек.

Миçен чакаç тутарсем,

Хăйсем çине шанман пек.

 

Йăлтăр-ялтăр хĕç касать —

Этем ӳтне хĕрхенмест.

Чăнкки-чанкки! янăрать,

Хăрпа сăнă тĕл пулса.

 

Вырăс, тутар тăкăнать,

Пуç касăлса, аманса.

Ăшă юн та хĕрлĕ юн

Чăлтăр-чăлтăр сирпĕнет.

 

Чун хавальпе çухăрса

Вилсе выртать çар çынни,

Шăла çыртса кăшкăрать

Хĕçпăшалпа аманни.

 

Улашать те тулашать

Вилес умĕн этемми.

Вилĕм-çĕтĕм, юн шăрши,

Хашăлтатать çар лаши.

Пĕтĕм Хусан пăтранать,

Ахăрсаман çитнĕ пек.

Юнĕ-юнĕ, хура юн,

Çумăр шыв пек кӳлленет.

 

Энтри княçпа Япанча

Энтри княçĕ, вăйлăскер,

Хăйĕн маттур ушкăньпе

Малтан пырать çапăçса,

Тутарсене тураса.

 

Улăп пекех пысăкскер,

Тутар паттăр Япанча,

«Аллах-акбэр!» кăшкăрса,

Вырăссене вакласа

Çитет Энтри умнелле.

 

Ĕнтĕ акă Япанча,

Энтри княçе шăмарса,

Çивĕч пысăк хĕçпеле

Энтри пуçĕ çинелле

Ячĕ вăйлăн сулласа.

 

Çак самантра Селиме

Аса килчĕ Энтрие.

Пĕшкĕнчĕ вăл шывсемен —

Çăлчĕ пуçне вырăс князь.

 

Япанчанăн çивĕч хĕç

Энтрипеле юнашар

Çапăçакан вырăсăн

Пуçне касса ывăтрĕ.

 

Япанчапа тутарсем

Шăла çыртса çухăрса,

Япанчапа тутарсем

Хаярланса пыраççĕ.

Çак хушăра Энтрие

Тутар çитсе айккинчен

Тăрăнтарчĕ сăнăпа.

Куна кура вырăссем

Калла чакма тытăнчĕç.

Хайхи тутар çарĕсем

Вырăссене Хусантан

Хуса кларма пуçларĕç.

 

Чăвашсем

Çак самантра чăвашсем

Аруй енчен сасартăк

Утлă çарпа тустарса

Çитрĕç Хусан хушшине.

 

Вырăссене тартсассăн,

Çав еннелле Япанча,

Тутар çарне йăхăрса,

Çавăрăнчĕ çапăçма.

 

Тимĕр кăвак утпала

Сатур чăваш — çар пуçĕ,

Унпа пĕрле Элихун —

Вунçич çулхи ывăлĕ —

Йăмăх хура лашапа

Пыраççĕ çав чавтарса.

 

Кĕтмен çĕртен çиçĕм пек

Çиçсе çитсе чăвашсем

Тутарсемпе çапăнчĕç.

Тутар паттăр Япанча,

Чăваш паттăр Элихун

Ку вырăнта вăрçăра

Хире-хирĕç пулаççĕ.

 

Элихун

Çитнĕ-çитмен Элихун

Хăйĕн хура лашине

Тутар паттăр çинелле

Чĕвĕнтерчĕ тигрла.

 

Япанчана Элихун

Хăйĕн лаши çийĕнчен

Çивĕч хĕçпе пит вирлĕ

Пĕрре ячĕ пуçĕнчен.

Япанчанăн паттăр пуç

Хап! çурмаран касăлчĕ.

 

Куна кура тутарсем

Акă тарма пуçларĕç.

Элихунпа ун ашшĕ,

Вĕсемпеле чăвашсем

Тутарсене, пĕтĕмпе,

Лашисемпе таптатса,

Сурăх кĕтӳ хăвнă пек,

Пыраç хăвса, çĕмĕрсе.

 

Вырăс, чăваш пĕр пулса,

Тутарсене çĕнтерсе,

Тытса илнĕ Хусана.

 

Купăс кĕвви

Вырăс, чăваш çарĕсем

Тутарсене çĕнтерсен,

Тутар патши Утямăш

Пашне çине ухнă та,

Чăн тӳпине тăнă та,

Чăваш, вырăс, тутарсем —

Пĕтĕм халăх-умĕнче

Пĕрре купăс каланă.

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: