Элихун

Илле Тăхти | Поэма | 1918 | 1926 | 37 657


Хĕрарăма пытарман —

Туксар пиччен çавăнпах

Хĕрарăмсем пытанман.

 

Лаçра апат-çимĕçсем

Ун арăмĕ пĕçернĕ;

Ашшĕ смахне итлесе,

Çамрăк хĕрĕ, Селиме,

Пысăк чăмпа нӳхрепрен

Хăнасене ĕçтерме

Пыллă сăра çĕкленĕ.

 

Хальччен курман çынсемпе

Туксар пичче паллашнă.

Пĕлмен-илтмен çынсене

Пăхнă пирĕн Селиме,

Ютшăнса та вăтанса;

Вăтаннăçем çамрăк хĕр

Тата хитрен курăннă.

 

Ĕçсен-ĕçсен, ӳсĕрлсе,

Курбский княçĕ калаçать:

— Ĕçни ĕçмен мар çав вăл, —

Пуçа пырать йӳçĕ пыл.

Мускав вырăс йĕкĕтсем!

Юрлăр савăк юрăсем!

Çакă чăваш çынсене,

Вĕсен хитре хĕрсене,

Асăнтарăр юрăпа

Хамăр вăйлă сасăпа.

 

Пĕри юрă пуçларĕ:

— Мускав урам — аслурам,

Пире утма ирĕкчĕ;

Хусан урам тăвăр пуль,

Çамрăк пуçăм пĕтет пуль…

 

Вара унăн хыçĕнчен

Пурте пĕрле юрлаççĕ:

— Вырăс çарĕ — паттăр çар,

Вилĕмрен те хăрамасть;

Тăшман айне кĕмĕпĕр.

Хĕр уттипе утайса,

Каллех сăра çĕклесе,

Пырса лартрĕ стел çине

Туксар хĕрĕ Селиме.

 

Икĕ пичĕ çăмарти —

Пиçсе çитнĕ панулми,

Пĕлĕт çинчи çăлтăрсем —

Селименĕн куçĕсем.

 

Шурă кĕпе — чăваш тум

Хĕрĕн пӳне палăртать;

Çутă кĕмĕл мăйçыххи

Çамрăк кăкăр çийĕнче.

Çавра хитре пилĕкне

Туртса çыхнă саррине.

Мускав вырăс яшĕсем,

Селимене ăмсанса,

Ӳсĕр куçпа пăхаççĕ.

Энтри княçĕн каччă куç,

Селимене тинкерсе,

Ăшшăн-ăшшăн пит пăхать.

Вырăс княçĕ хăй куçне

Селимерен илеймест.

 

Курбский шухăшĕ

Вырăс пуçлăх Энтри князь

Хăй ăшĕнче шухăшлать:

«Пуçăм çамрăк пулин те,

Нимĕç çĕрне, лях çĕрне,

Çитсе курнă таçта та.

Тем чул хĕр те савнă та,

Çакă чăваш хĕр пекки

Ку таранччен курманччĕ».

 

Çар çынни

Пĕр çар çынни — Энтрийĕн

Сылтăм енче ларакань —

Хăйсен пуçлăх хĕр çине

Пит пăхнине сисрĕ те

Энтри княç ерипе

Вăрттăн калать çаплалла.

— Çак чăвашăн сар хĕрне,

Хăвăн кăмăл пулсассăн,

Вăрласа та кайăпăр…

 

Вăйă салансан

Шăпăр-сăрнай каласа,

Хĕрпе каччă ташласа,

Вăй саланчĕ Шмалахра…

Вырăс шухăш çук асра.

 

Кĕчĕ вăйран Селиме.

Кĕлет умне ухрĕ те

Хыврĕ пуçран тухйине,

Салтса хучĕ саррине.

Пӳлхӳç тура кĕлтуса,

Аша турра асăнса,

Выртрĕ çамрăк сарă хĕр.

 

Шăпчăк юрри

Шмалах ялĕ-йывăçлăх.

Йывăç çинче каçхине

Унта-кунта туратра,

Йăвă çулçă ăшĕнче,

Хăйсен йăви патĕнче,

Юрă юрлаç шăпчăксем,

Чĕвĕл-чĕвĕл тутарса,

Шĕввик-шĕввик шăхăрса.

Шăпчăксенĕн юррипе

Ыйха кайрĕ Селиме.

 

Тĕлĕк

Ăшă ыйхă тĕлĕшпе

Тĕлĕк курать Селиме:

Ăшĕ-чикки пĕçерсе,

Чун тăвăлса çитнĕ пек.

Хура пĕлĕт,хуралса,

Çанталăка хупланă.

 

Асар-писер çил-тăвăл,

Йывăçсене кăкласа,

Хуралтсене çĕмĕрсе,

Селимене çĕклесе,

Çӳле йăтса кайрĕ те

Хура шывлă тинĕсе

Селимене пĕлĕтрен

Тем пек çӳлтен пăрахрĕ.

 

Вара

Шарт-шарт сиксе, вăранса,

Сехри хăпса, макăрса,

Тарса кĕчĕ Селиме

Амăш патне алкумне,

Кĕрсе выртрĕ ун çумне.

 

Хĕрне курса хăраса,

Хăй ачине амăшĕ

Ыталаса савсан та,

Çапах хĕрĕ ирчченех

Ĕсĕклесе макăрчĕ.

 

Шурăмпуçĕ килнĕ чух

Тин лăпланчĕ Селиме;

Амăш çумне йăпшăнса,

Кăтăш кайрĕ ыйăха.

 

Тĕлĕк хыççăн

Хĕр тĕлĕкне амăшĕ

Хăй мăшăрне — Туксара —

Часрах пачĕ каласа.

Килйышĕпе шикленсе,

Систермесĕр çынсене,

Тĕттĕм пулсан, каçхине,

Вăрман витĕр Пинере

Туксар кайрĕ юмăçа

Пакаç ятлă çын патне.

 

Пакаç

Пакаç юмăç, Туксара

Пуçне тайса тăнласа,

Пĕрлĕхенĕн тымарне

Вучах çинче çунтарса,

Тĕтĕмпеле, кĕлпеле

Тĕлĕк-юмăç ячĕ те

Килес-пулас инкекрен

Çамрăк хĕре хăтарма

Пусма хушрĕ шур така.

Таки тирне Атăла

Шурăмпуçĕ киличчен

Яма хушрĕ, чул çыхса.

Ĕнси çинчи шур зăмне

Касса илсе, вăрмана,

Пилеш кутне çĕр чавса,

Чавса тарнăш пытарма

Хушса ячĕ Туксара.

 

Кĕлĕ

Пакаç юмăç сăмахне

Каланă пек пурне те

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: