Элихун

Илле Тăхти | Поэма | 1918 | 1926 | 37 657


1 пайĕ

Чăваш тенĕ халăхăн

История пулман-çке,

Герой тавраш, патша та

Вăл халăхăн пулман тет.

 

Еврейсенĕн Моисей

Пулнă чаплă пророкĕ.

Ăслăх çинчен пĕлекен,

Хитре сăвă çыракан

Пулнă вĕсен Соломон.

 

Пĕтĕм еврей чаплăхне

Йĕри-тавра пĕлтерме

Израилăн Библия

Пулнă пысăк кĕнеке.

 

Египетсен чаплăхне

Ку таранччен тĕнчене

Пирамида-сфинксĕсем

Кăтартса та лараççĕ.

 

Адриатик тинĕсне

Кулса пăхса выртакан

Çамрăк хĕр пек Эллада

Хăй пурнăçĕн мухтавне

Гомер ятлă поэтăн

Ылтăн майлă чĕлхипе

«Илиада» ӳкернĕ.

 

Ромулпала Августин

Тымарĕнчен пулнисем

Пĕтĕм тĕнче халăхне

Вăрçăпала çĕнтернĕ.

Рим халăхĕ пит пысăк

Тарçисене вылятма,

Хĕçпăшалпа касăлма,

Хăйсем кулса савăнма

Колизейсем тутарнă.

 

Унтан тухнă арабсем;

Ярса илнĕ тĕнчене,

Тунă вĕсем халифат;

Аллах-турра мухтама,

Лартнă вĕсем мичетсем.

 

Средний векра тĕрлĕрен

Пулнă чаплă халăхсем.

Вара француз-нимĕçсем —

Çиеле тухнă халăхсем.

Британия этемми

Машинăсем тунипе

Чаплă ятлă пулнă-çке.

 

Пирĕнпеле юнашар

Чылайранпа пурнакан

Пысăк вырăс халăхĕ

Чаплă-чаплă ĕçсемпе

Мухтанмашкăн пултарать:

Рюрик, Олег, Святослав,

Ольгăпала Владимир,

Калитасем-Ивансем,

Петр ятлă Великий

Пулнă вырăс княçĕсем.

Илья ятлă Муромец,

Соловейлĕ Разбойник,

Новгородри ушкуйсем

Вырăс ятне чаплăрах

Тăва-тăва хураççĕ.

Унсăр пуçне, урăх та

Пулнă вĕсен чаплă ĕç.

Турккăсене, нимĕçе,

Яппунпала Китая

Вăрçăпала çĕнтернĕ.

Пирĕн чăваш хушшинче

Куштаннисем пур хăш чух.

Вĕсен аслă кăмăлĕ

Чăваш халăх пурнăçне

Çӳппе тан та шутламасть.

 

Тата пирĕн хушăрах

Пуян-куштан чăвашсем,

Тата хăшĕ вырăнта

Аслă шутра тăракан

Çынсем çапла калаççĕ:

— Чăваш пекки путсĕрри

Урăх халăх çук ĕнтĕ, —

Теççĕ вара çав çынсем.

Эпĕ хам та чăваш та,

Чăваш тенĕ халăха

Хурламашкăн пĕлместĕп.

Питех ытла ырлама

Каллех мая килмест пек.

 

Эпĕ çакă çырура

Чăваш халăх ĕлĕкхи

Пурăнăçĕн сыппине —

Пĕр сыппине — кăтартса

Çырса хума «Элихун»

Пуçлас терĕм поэма.

 

2 пайĕ

«Элихун» — поэма

Çырма тытни çичĕ çул,

Шухăшлани вунă çул

Çитес çулла çитмелле.

 

Элихуна тапратса,

Хăйĕн çинчен çыриччен,

Мĕн тăвас тен, тăванăм,

Чăн сăмахăн чăннипех

Калас пулать йĕркипе.

 

«Элихуна» асатте

Мана панă каласа.

Хам асатте çинчен те

Çырас килет виç сăмах.

Хам та кукша халь эпĕ,

Асатте те ман пекех

Кукша пуçлă старикчĕ.

Кукша тесен пĕлетĕр:

Кукша кăмăль мухтанчăк,

Кукша чĕлхи суеçĕ.

Çавăнпа та хамăрăн

Йăх-тĕп çинчен каласа

Мухтанмашкăн шутларăм.

 

Кутам шывĕ вăрмантан

Юхса тухать Элпуçне.

Элпуç варне çитсессĕн,

Мулла çырми шывĕпе

Пĕрне-пĕри икĕ шыв

Лява йăмри айĕнче

Ыталаса илеççĕ.

Икĕ шывран пĕр пулса,

Элен шывĕ пуçланать.

Эл пуçламăш Элпуçĕ

Юман-çăка сулхăнне

Кĕрсе ларнă вăрмана.

Мулла шывпе Кутам шыв —

Икĕ шывăн хушшипе

Пӳртвырнь уйĕ сĕвеккĕн

Сĕвекленсе анать те

Икĕ шывăн юппипе

Сăмса пулса усăнать.

 

Çав сăмсара ĕлĕкех

Ик айккипе шĕшкĕсем,

Çырманалла пĕшкĕнсе,

Ларнă, теççĕ, тайăлса.

Шĕшкĕсенĕн хушшинче

Палансем те пулнă, тет,

Çулла палан чечекки

Çавă ешĕл сăмсара.

Шупка шурă çурăлнă.

 

Вăл сăмсара тӳпере

Кармак юплĕ-туратлă

Ӳснĕ пысăк юмансем.

Вĕсем, вăйлă тымарпа

Çав сăмсана кăкарса,

Ишĕлесрен упранă.

Сăртра, юман айĕнче,

Шĕшкĕ-палан хушшинче

Чăнкă сăмса таврипе

Хурăн çырли хĕп-хĕрлĕ

Çуллен-çулах пиçнĕ тет.

 

Мулла шывпе Кутам шыв —

Икĕ шывăн айккипе,

Пĕрне-пĕри сĕрĕнсе,

Хăмăш-хупах ӳснĕ тет.

Хальхи пекех пит тарăн

Хĕрлĕ шырлан пулман тет.

Мулла шывпе Кутам шыв

Хăмăш-хупах хушшинчен,

Çирĕк тымар хушшинчен

Путек сиксе каçас пек,

Хура хĕрĕн куçĕ пек

Тулли юхса выртнă тет.

 

Ĕлĕк пирĕн асатте

Вунтăххăра çитиччен

Кивĕялта пурăннă.

Асаттене пиччĕшĕ

Мăнçырмаран хырăмра

Килнĕшĕн, тем, юратман.

«Мăнçырма шыв» тесе те,

Асаттене пиччĕшĕ

Хурлантарнă яланах.

Мăн асатте, авлансан,

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 ... 11

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: