Хĕн-хур айĕнче :: Хаяр тавăру


Анчах та йытти çаплах чарăнмасть, —

Хытран хытăрах пуçлать харлатма,

Картиш тавралла ыткăнса чупать,

Сикет те туллать малти хапхана.

— Вăрă е кашкăр!.. Айта-ха, Итрен,

Тумтир тăхăнса тухса пăхкалар.

Çĕкле эс тукшан, эп илĕп кистен.

Йытти кускалать, тем ку — ырра мар!..

 

Вăшт-вашт тăхăнса тухрĕç хайхисем.

Хапха патнелле тăраççĕ пырса.

Питех çӳçенме пĕлмеççĕ хăйсем.

Сасартăк пĕр сас каять янраса:

— Итрен! Алапит! Уçăр хапхăра...

Ылханлă таркăн сире парăнать.

 

Алапит

Чакка-и эсĕ?.. Кам санпа пĕрле?

 

Чакка

Чакка эп, Чакка... хам пĕччен, ара.

Анчах пирштисем сыхлаççĕ тавра.

Итрен

Мĕн эс, вăрă пек, çӳрен сĕм-çĕрле?

 

Чакка

Йăваш мулкачăн кăнтăрла кун çук,

Чаккан та çаплах — эсир хĕснĕ чух.

— Эсрелĕ çынни, çĕтен ахалех...

Шеллеп эп сана — тивтермĕп текех.

Айта эппин, кĕр, хапхана уçап.

Пӳртӳ сивĕ пуль... эс шăннă, туяп, —

Чĕнет Алапит ултавлăн шăлса.

Хăй çак вăхăтрах майланса тăрса,

Алри кистенне тытать çирĕпрех,

Çумри Итренне калать шăппăн çех:

— Кĕрет-тĕк, тӳрех яра пар пуçран;

Ăна вĕлерсен — мухтав пуçлăхран!..

 

Хапха ерипен кăррик! уçăлать:

Хаяр мăн йытти сикет харлатса,

Алапит ăна чаранçи пулать.

Итренĕ кĕтет, тукшана йăтса.

Ак, кĕç хапхаран курăнать пĕр пуç.

Ку пуç çийĕнче — Чакка çĕлĕкех.

Итрен вашт! сулать. Чалхăрать пит-куç.

Мăн пуç çĕр çине ӳкет лĕпсĕрех.

 

— Э-хе, апла-çке! Ну, юрĕ эппин! —

Янрарĕ хыттăн Чаккан уç сасси.

Итрен шанк хытать, курать вăл халь тин:

«Эппей, ку пуç мар — çĕлĕкпе алси!

Ах, шуйттан Чакки, питех те чее:

Алси-çĕлĕкне, тем çине тирсе,

Чăн пуç пек тусах хапхаран чикет.

Каçхи куç ула — вăл мĕскер пĕлет?!»

— Айта, тирпейлер! — терĕç «паттăрсем».

Иккĕш те сикрĕç урама вĕсем.

Йытти-качкипех хăврĕç Чаккана,

Итрен кăнтарса пырать тукшана.

Чакка чавкăнать çумри хушшалла,

Хаяр йыт ăна пырать тулласа.

Итрен те маттур, кĕç-вĕç çапасла,

Çитсех, çывхарсах иырать вашлатса.

Ши-и-ик! шăхăрать Чакка чупнă май.

Итрен, кĕç-вĕçех çитеп тенĕ чух,

Сасартăк илтет — патрах тем лăй-лай!

Ай-вай, нпмскерне пĕлсе илме çук

Ак кĕç çывăхри пура хыçĕнчен

Улт-çичĕ мĕлке тухать хирĕçле.

Тăмарĕ Итрен камне палличчен,

Калла çаврăнса вĕçет килнелле.

Унччен те пулмасть, ăна çул татса

Тухаççĕ ума ик-виçĕ мĕлке...

— Киле кĕме çук! Аçта тармалла?

Кусем Пахомсем! — терĕ вăл хăйне.

 

Ак курать Итрен — умра виç хусах

Илеççĕ тытса унăн ашшĕне.

— Ах, ку аттене мĕнле çăласах? —

Тесе ыткăнать вăл ашшĕ патне.

Çитет вăл вĕçсе, шарри! Кăшкăрса,

Сулать те ярать кервен тукшанне, —

Пĕр çӳллĕ хусах лачăрах анать.

Анчах çак тĕлтех сисет вăл, — хăйне

Кĕре, çирĕп ал хыçран çулăхать.

Карт! çеç туртăнать йтрен пур вăйпа,

Вашт! вĕçерĕнсе каялла пăхать:

«Эх-их, ан тĕрмеш! Вĕç сывă пуçпа!» —

Вун-вуник таркăн ыткăнса пырать!

Чăнах та Итрен çывăрса тăмасть,

Тапса ыткăнать урам еннелле.

Чупать хăй луç пек, çăварне карать:

— Хурах! Таркăнсем! — тет ял илтмелле.

Ун вăйлă сасси яла анчах мар,

Çумри вăрмана та — ян та ян! каять.

Каçхи тăлăх сас тискер те хаяр —

Нумай çемьене вăл вăратса ярать.

 

Вĕçе-вĕç хуралт, кĕрнеклĕ кил-çурт —

Ларать сарăлса çырма хĕрринче.

Çумрах сад пахчи, — икçĕр вĕлле хурт,

Лараççĕ вĕсем кĕрĕт айĕнче.

Ку çурт хӳттинче пурăнать Текей.

Паллах, Текее хӳтленĕ «телей».

Ăна ĕмĕрте никам хур туман.

Никам «ыр çынна» хăйман тĕкĕнме;

Хальччен пурăннă канлĕ те аван,

Анчах ак кĕçĕр лекет ун тӳсме!

Тул çутăласси инçех те юлман, —

Пырать те кĕрет хусахсен пулкки.

Текей хăй сиссе хăтăлать кунтан,

Арăмĕ лекет тарайман пирки:

Ик-виçĕ хусах, вите тăрринчен

Ут-улăм туртса антарнă чухне,

Кăларнă ăна купа айĕнчен.

Кăштах вăл вилмен сехри хăпнипе!

Пахомка патне çавăтса пырсан,

Çыхаççĕ ăна, лартаççĕ пӳртех.

Укçа хĕстерсе ыйтаççĕ унран.

Инке пур пекне парать пĕтĕмпех.

■ Страницăсем: 1 2