Ăмăрткайăк

Аркадий Ĕçхĕл | Поэма | 1943 | вăрçă | 79 580


Çĕршыв пехиллени

Çакă çутă тĕнчере

Вайли çук та этемрен,

Çĕрсем çинче, шыв çинче

Хуçа пулса вăл тăрать.

К. В. Иванов

 

Ĕнтĕ аслă аннемĕр-çĕршыв

Пачĕ мăшăр çунат.

Яланах малалла эс çул хыв,

Тĕллеве ан çухат.

 

Ĕнтĕ аслă аннемĕр-çĕршыв

Пачĕ пысăк хăват.

Паттăр пул, пул эс сывлăш хуçи,

Пул хăюллă хăлат.

 

Ĕнтĕ аслă аннемĕр-çĕршыв

Шанчĕ хăйĕн ĕçне.

Ăмăрткайăк пул, халăх ачи,

Эс çуралнă вĕçме.

 

Ĕнтĕ аслă аннемĕр-çĕршыв

Пачĕ çулăм-чĕре.

Эс ан ман: санпала, паттăр çын,

Çĕршыв чапĕ çӳрет.

 

Ĕнтĕ аслă аннемĕр-çĕршыв

Йыхрав пачĕ тăрса:

Ывăлăм, ку вăл халăх вăрçи,

Тух çак юнлă вăрçа.

 

Ĕнтĕ аслă аннемер-çĕршыв

Пехиллерĕ сана:

Пурнăç кӳр çĕршыва, паттăр çын,

Вилĕм кӳр тăшмана.

 

1. Ачалăх

Ачалăхăм, ачалăх,

Амаçури кунçул!

Эс, ĕмĕр асăнмалăх,

Тăктартăн-çке куççуль.

 

Тăйлăк-тайлăк чалăш пӳртĕн

Хисеп çук ялта:

Ун çине пăхаççĕ тӳртĕн

Ялйышсем йăлтах.

 

Кантăкĕсене шур илнĕ,

Тӳпинче — мăян.

Е каллех-и, шелсĕр вилĕм,

Килтĕн эс паян?

 

Е каллех илсе каясшăн

Çак çуртран парне?

Амăшне Хветут йăвашшăн

Ӳкĕтлет: «Анне...

 

Эс лăплан, сан çук-çке айăп,

Вĕçĕм ан кулян.

Ял-ял тăрăх эпĕ кайăп,

Çут тĕнче — пуян».

 

Амăшĕ ун чирлĕ, выçă,

Куççульне шăлать.

Ывăлyе ăсатнă хыççăр

Йынăшса юлать.

 

Урлă сак çине вăл выртнă,

Тен, ĕмĕрлĕхех.

Хупăнать хапха, ав, хыттăн,

Çил тухнă пекех.

 

Пур тавралăх янкăр тăрă,

Анчах çил ăçтан?

Ку чупать Хветут ял тăрăх,

Пĕчĕк çил-тăман.

 

Унăн саплăклă сăхманĕ

Вĕлтĕр вылянать.

Анатра пурнать хăй майăн

Тăлăх Уляна.

 

Куçсăр кинеми вăл, мĕскĕн, —

Пит хĕрхенмелле.

Кĕлмĕçе çӳреççĕ иккĕн

Яланах пĕрле.

 

Хветут çитрĕ: «Кинемейĕм, —

Терĕ вăл, — каçар,

Эп ĕнер те килеймерĕм,

Тен, паян каяр.

 

Анне питĕ аптăрарĕ,

Вилес пек выртать.

Хамăн та касать-çке варăм,

Хăлчăк çеç пырта».

 

«Юрĕ, кайăпăр, ан хуçăл», —

Кинеми лăпкать.

Пĕчĕкçĕ Хветутăн куçĕ

Хурлăхлăн пăхать.

 

Ак вĕсем хутаç çакаççĕ,

Пурнăç ырра мар.

Турă ячĕпе тухаççĕ

«Тупăш» шырама.

 

Ăçта кайăн? Ăçта янтă

Çăкăрпа тăвар?

Ямаш ялĕ тăван ял та,

Чунĕ — тăван мар.

 

Ялта ĕнтĕ йăлăхтарнă,

Каймалла юта.

Утать акă ик мăнтарăн,

Икĕ шур хутаç.

 

Ту хĕррийĕ Чаканарĕ,

Пакăш, Кăмаша...

Пур çĕрте те пĕрех мар-и

Выçлăхпа нуша?

 

Илĕртмест уйри Мăн Вылă,

Йыхăрмасть Сăнар.

Ах, анчах пĕр туйăм вăйлă

Выçă вилес мар.

 

Çавăнпа вĕсем утаççĕ

Çулсăрах уйпа;

Калаçаççĕ, пусараççĕ

Хурлăхпа хуйха.

 

Çавнпа вĕсем утаççĕ

Пĕшкĕртсе пуçа.

«Кĕлмĕçĕн» ылхав хутаçĕ

Кăмăла хуçать.

 

Халĕ пушăлла пулин те,

Йывăр вăл чуна

Пĕчĕкçĕ Хветутăн питĕ

Чун-чĕри çунать.

 

«Мĕншĕн-ха каплах телейсĕр?

Мĕншĕн çук хисеп?» —

Кăмаша ялне кĕреççĕ

Ерипен вĕсем.

 

Ялта сарăлнă кукарлă

Аш яшки шăрши.

Паяна чун усрамалăх

Татăк памăр-ши?..

 

Хĕрринчи çуртран пуçлаççĕ

Çак кĕвве вĕсем.

Кунтан лăпкăн ăсатаççĕ

«Тур патăр», — тесе.

 

Иккĕмĕш çурта пыраççĕ, —

Ырлăх иксĕлми:

Ыр сунса кунта параççĕ

Пиçнĕ çăрулми.

 

Виççĕмĕш çурта пыраççĕ, —

Çӳллĕ кантăксем! —

Шалтлатса çеç хупăнаççĕ

Туххăмрах вĕсем.

 

Йĕркерен çапла пыраççĕ,

Çын пулать тĕрли:

Хăшĕсем çапах параççĕ

Хыт çăкăр чăлли.

 

Анчах хушăран сасартăк —

Çăкăр вырăнне —

Чул кĕрсе выртать пĕр катăк

Алă тупанне.

 

Ывăтмасть Хветут ахаллĕн

Мăшкăллă чула.

— Ӳлĕм, — тет вăл, — асăнмалăх.

Тен, кирлех пулать.

 

Чаплă çурт çине пăхать вăл

Сивĕ куçĕпе:

— Халлĕхе эс, чăн, хăватлă,

Анчах ӳсĕп эп...

 

Хăй хĕвнех вăл чиксе хучĕ

Çав хура чула:

— Пуçна пултăр, мур, ял хурчĕ,

Харам пыр кулак!..

 

Сисрĕ-мĕн çакна эсрелĕ:

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 ... 24

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: