Электронлă вулавăш

— Кашкăр-тăк кашкăрах çав!..

Пĕр сехет ытла ларчĕ вăл сĕтел хушшинче ĕçсе-çисе. Татах та ларатчĕ-и тен те, сасартăк урамра шăй-шай кăшкăрашни, унтан хапха хăлт-халт уçăлса хупăнни илтĕнчĕ. Денщик килкартинелле тухакан чӳре-черен пăхса Шварца темскер каларĕ, вара леш тӳрех сиксе тăчĕ. Унччен те пулмарĕ — пӳрте тепĕр нимĕç салтакĕ кĕрсе Шварц умĕнче йăрст тăсăлса тăчĕ.

— Герр оберштурмфюрер... — Малалла зăл мĕн каланине Ванюшка ăнланмарĕ.

— Партизан?! — кăшкăрса ячĕ вара Шварц. — О-о!... Зер гут!,.

Вăл чышкисене чăмăртаса, тутисене чалăштарса илчĕ. Сăнĕ малтанхинчен те хăрушăрах пулса кайрĕ унăн.

— Такама тытса килчĕç пулмалла кусем... — шухăш вĕçрĕ те Ваюшкăн, чĕри ыратса пăчăртанса илчĕ.

— Санька лекмен-ши? Пĕтрĕмĕр вара...

Анчах вăл Санька пулман. Икĕ гитлеровец пӳрте темле питĕ çĕтĕк-çатăк тумланнă, мăйĕнчен вараланчăк хутаç çакнă хĕрарăма сĕтĕрсе кĕртсе тăратрĕç. Ванюшка хăма хушăкĕ витĕр чăрлаттарса пăхма тытăнчĕ.

— Партизан? — кăшкăрса ячĕ Шварц каллех.Хĕрарăм нимĕн те чĕнмерĕ. Шварц ик-виç çеккунт кĕтсе тăчĕ те ăна çав тери хытă çупса ячĕ.

— Говорить!..

Вăл çапнипе хĕрарăм сулăнса кайрĕ те, унăн пичĕ чăлан еннелле çаврăнчĕ. Тепре çапасса кĕтнĕ пек, вăл çапла пăрăннипех тăчĕ. Хăй темскер мăкăртатса илчĕ, анчах вăл мăкăртатни пĕрре те этем калаçнă пек пулмарĕ. Ванюшка ун çине тата хытăрах пăхрĕ. Ана вăл таçта курнă пек, палланă пек туйăнчĕ.

— Кто есть ты? Куда ходиль? Что делать? — ун çине кĕç-вĕç сиксе ларас пек тăчĕ Шварц.

— А-а, а... ва-ва... — пуçĕпе пăркаларĕ ăна хирĕç хĕрарăм, пӳрнине çăварĕ çине кăтартрĕ. —Нэ, нэ, нэ...

— Чĕлхесĕр ку... — шухăшларĕ Ванюшка.

— Не-не! — витлесе илчĕ Шварц. — Зейчас будешь сказать!..

Икĕ салтак хĕрарăмăн аллисене каялла шăтăрах пăрса лартрĕç. Ыратнкне тӳсейменнипе хĕрарăм, хăрушла кăшкăрса ярса, питне каллех чăлан еннелле çавăрчĕ. Вакюшкăна вăл каллех палланă, таçта курнă çын пек туйăнчĕ. Анчах кам вăл, ăçта курнăскер — ăна Ванюшка тавçăрса илеймерĕ.

Кăшт тăрсан, хĕрарăмăн аллисене пăртак пушатрĕç. Вăл малтанхи пекех чĕлхесĕрле лăлăртатма тапратрĕ.

— Ва-ва-ва... у-у нэ, нэ...

Анчах фашистсем вăл чăнах та чĕлхесĕр пулнине ĕненесшĕн пулмарĕç пулас, Татах асаплантарма тытăнчĕç. Аллисĕне пăра-пăра лартрĕç, çупа-çупа ячĕç, пистолетпа юнарĕç. Ванюшка, ăна çав тери хĕрхенсе, макăрса ярас пек тăчĕ...

Çав вăхăтра тултан кил хуçи карчăкĕ кĕчĕ. Хĕрарăма асаплантарнине курсанах, вăл тĕпелелле хыттăн утса пычĕ те, хĕрарăмпа Шварц хушшине тăрса, пăлханнипе пусне тата ытларах чĕтретсе, куçĕсене çутăл-тарса кăшкăрчĕ:

— Чарăн, путсĕр! Мĕн турĕ сана çак мĕскĕн ыйткалакан?!

Анчах пĕр салтакĕ ăна çавăнтах хулĕнчен тытса алăк патнелле вăрчĕ. Вăл ӳкнине курсан, Ванюшка та чăлантан сиксе тухрĕ.

— Ан тивĕр асаннене!..

Вăл часрах карчăка ура çине тăратма пикенчĕ.

— Пошель! —кăшкăрчĕ те ăна карчăка тытса ывăтнă фашист таканлă атă кĕллипе çурăмĕнчен тапрĕ.

Вĕсене иккĕшне те килкартине чышкаласа кăларса ячĕç. Чунĕ вĕчĕхсе çитнипе Ванюшкăн куççулĕ шăпăрах юхса анчĕ. Карчăк пур турăсемпе усалсене те асăнса ылханчĕ...

XXXIV

Пӳртре хĕрарăма çаплах асаплантарчĕç. Вăл кашни кăшкăрмассеренех Ванюшкăна хăйне чĕререн çĕçĕпе каснă пек туйăнчĕ.

Юлашкинчен хĕрарăм вăйсăрланса, халран кайса çитрĕ пулмалла. Унăн сасси чылай хушă пачах та илтĕнмерĕ.

— Нивушлĕ вĕлерсех пăрахрĕç? — ниçта кайса кĕрейми пăшăрханса илчĕ Ванюшка. — Эх!..

— Пулĕ, тем те пулĕ... — терĕ унпа юнашар пĕрене çинче ахлатса ларакан карчăк. — Ман кине те çавăн пек асаплантарчĕç-асаплантарчĕç те кайран ав... хапхаран çакса хăварчĕç.

Анчах хĕрарăма вĕлерсех çитереймен-мĕн. Темле майпа асаплантарсан та, вăл этемле пĕр сăмах та каламанние кура, фашистсем тĕпчеме пăрахнă. Чĕлхесĕр çынна ăçтан калаçтаран? Çавăн пирки, Шварц хушнипе, пĕр салтакĕ ăна крыльца çинчен ĕнсерен чышса антарса ячĕ.

— Зволч!

Хĕрарăм талт-талт-талт чупса кайрĕ те темрен такăнса ӳппĕн ӳкрĕ. Анчах нимĕç ун хыçĕнчен: «Уходить! Убить тебя, звиня!» — тесе кăшкăрсанах ерипен тăрса ларчĕ.

Хăрушла сăнлă вăл... Çӳçĕ-пуçĕ арпашса кайнă, пĕр куçĕ шыçса ларнă, кĕпи темиçе çĕртен çурăла-çурăла аннă, сылтăм тăнлавĕнчен юн сăрхăнать... Хăй аран-аран, йывăррăн сывлать... Хĕрарăм пуçне çĕклерĕ те, Ванюшкăн куçĕсем унăн куçĕсемпе тĕл пулчĕç. Ванюшкăн вара тăруках сывлăшĕ пӳлĕнсе ларчĕ. Вăл ăна палласа илчĕ... Ку — Тоня, Чапаев ячĕпе хисепленекен отрядри хĕр иккен. Ванюшка унпа пĕрле Федор Иванович фельдшерăн çĕрпӳртĕнче пурăннă. Анчах халь вăл мĕнле майпа кунта килсе лекнĕ?.. Тата мĕншĕн чĕлхесĕр вăл? Тен... вăл мар?

Пĕр харăсах темĕн тĕрлĕ шухăш çуралса, пĕтĕмпех пăтрашса кайрĕ Ванюшка пуçĕнче. Хăйĕн куçĕсем çаплах хĕрарăм çинче пулчĕç, ăна вăл витĕр шăтарас пек пăхрĕ.

— Вăлах... вăлах! — чĕри кăрт-кăрт тапса тăчĕ Ванюшкăн.

Хĕрарăм та ун çине куç харшисем айĕн тинкерсе пăхрĕ. Сасартăк тутине çыртса лартрĕ. Унтан ерипен тăчĕ те сулкалана-сулкалана хапха патнелле утрĕ. Ванюшкăн çав самантрах ун хыççăн ыткăнас, ăна чарса тăратас, хăйне паллаттарас, мĕнле майпа та пулин ыйтса пĕлес килчĕ, анчах çавăнтах апла та тума юраманнине тавçăрса илчĕ.

Хĕрарăм сулăнкаласа тухса кайрĕ. Ванюшкăн чĕри çурăлас патнех çитрĕ, вăл нимĕн тума пĕлмерĕ.

— Нивушлĕ палламарĕ вăл мана? Нивушлĕ çаплипех уйрăлса каймалла пулать?.. Ах, пĕр сăмах та пулин калаçасчĕ... Чĕлхесĕр пулин те, алăпа кăтарткаласа ăнланасчĕ пĕр-пĕрине...

Крыльца çинчи нимĕç салтакĕ пӳрте кĕрсе кайрĕ. Ванюшка унăн-кунăн пăхкаласа илчĕ те урама чупса гухрĕ. Хĕрарăм тăвалла урам варрипе сулăна-сулăна, енчен енне пăхса утса пырать. Акă вăл урам урлă ларакан пĕр пӳрт патне пычĕ те чӳречерен шаккаса сăх сăхма тытăнчĕ. Шалтан сасă паракан пулмарĕ пулас. Вăл малалла утрĕ. Тепĕр пӳрт чӳречинчен каллех шаксаса, чылай вăхăт хĕрес хывса тăчĕ. Унтан каллех утрĕ. Çав хушăрах вăл, хăйне хыçалтан кам та пулин йĕрлесе пырасран хăранă пек, темиçе хутчен каялла çаврăна-çаврăна пăхрĕ.

Ванюшка урамăн тепĕр енĕпе утрĕ. Вăл хĕрарăм патне пыма улахрах вырăн, майлăрах самант пуласса пĕтрĕ. Чĕри ниçта кайса кĕрейми кăртлатса тапрĕ

Кайсан-кайсан, Тоня икĕ сад хушшинчи ансăр тăкăрлăка пăрăнса кĕчĕ. Куçран çухалас умĕн вăл тата тепĕр хут каялла пăхса илчĕ. Ванюшка урам урлă каçрĕ те ун хыççăн чупрĕ...

— Тоня! Тоня! Эсĕ-и ку? — хашкаса хулĕнчен çавăрса тытрĕ вăл ăна.

— Хуллен! — пӳрнипе хăвăрт юнаса илчĕ лешĕ.

— Эпĕ сана тӳрех палласа илтĕм, анчах ниепле те калаçма май килмерĕ...

— Эсĕ калаçнă пулсан та, эпĕ сăмах хушмастăмччĕ. Курмарăн-им чĕлхесĕр пулнине? — терĕ Тоня, унталла-кунталла хăвăрт пăхса илсе.

— Куртăм, пĕтĕмпех куртăм... Сана епле асаплантарнине те курса тăтăм... — Ванюшка антăха-антăха калаçма тытăнчĕ. — Эсĕ те палларăн-и мана?

— Курсанах палларăм... Чим-ха, ытла куç умĕнчех тăрар мар... — Вăл йăпăртах Ванюшкăна аллинчен тытрĕ те, хуçăк ракатка хушшипе пахчана илсе кĕрсе, лаç çумĕнчи хурлăхан тĕмисем ăшне пĕшкĕнсе ларчĕ.

— Ăçтан, епле килсе лекрĕн эсĕ кунта? — васкаса тĕпчеме тытăнчĕ Ванюшка. — Ыттисем ăçта? Пурте сывах-и? Ман кукка çинчен хыпар çук-и? Федор Иванович епле пурăнать?,

Тоня каллех унталла-кунталла пăхса илчĕ:

— Нумай тăма вăхăт çук, Ванюшка. Нимĕн те ан ыйт. Эпĕ те санран нимĕн те ыйтмастăп. Кайран тăраничченех калаçăпăр-ха, халлĕхе хамăр сывви çинчен пĕлни те çитĕ. Манăн часрах отряда çитмелле. Эсĕ мĕн тăватăн кунта?

— Эпĕ... Нимех те тумастăп та-ха...

— Çак ялта пурăнатăн-и?

— Çук, пурăнмастăп...

— Мĕн тата эппин?

Ванюшка хăй кунта мĕнле лекнине, халь мĕншĕн юлнине кĕскен кăна каласа пачĕ.

— Çав урнă йытта, Шварца, куçран вĕçертес килмест. Хам ăна нимех те тума пултарас çук, анчах хамăрăннисем килсен мĕн пулĕ... Тарма памастпăрах ăна...

— Лайăх шут тунă, — ырларĕ Тоня. — Эпир те кĕçĕр кунта - «хăнана» килесшĕн. Вăл Шварца эпир те тахçанах йĕрлетпĕр ĕнтĕ. Ниепле те тытма тӳр килмест ирсĕре. Кĕçĕр унăн çулĕ çине юри мина лартрăм. Пĕр çирĕм салтак пĕтрĕç пулмалла, анчах ку шуйттан каллех сывă юлнă. Кайран хамах ун аллине лекрĕм авă.

— Юрать-ха вĕлермерĕ...

— Чĕлхесĕре пемен пулсан — пĕтеттĕм. — Вăл темиçе самант хушши шухăша кайнă пек пулчĕ, — Апла... акă мĕн, Ванюшка..- Эсĕ çав Шварц вырнаçнă çуртрах çĕр каçасшăн вĕт-ха?

— Çавăнтах...

— Çĕр каçа çывăрмасăр чăтма пултаратăн-и?

— Ма пултарас мар...

— Ан çывăр эппин. Тӳс мĕнле те пулсан. Шварцпа унăн йыттисем те кĕçĕр кунтах юлаççĕ пулсан, эсĕ вĕсем çывăрса каясса кĕт. Унтан мĕнле те пулин çак вырăна кил. Эпир çитсен вара пире пĕлтерĕн, мĕнле кунта... Пултаратăн-и çавна тума?

— Пултаратăп, — терĕ Ванюшка çирĕппĕн.

— Эпир вара ăна ăшă вырăн çинченех çĕклесе тухса çакăпăр.

— Тем пекчĕ!..

— Халь каятăп эпĕ. Эсĕ те кай. Асту, лайăх сăна, вĕсен таврашĕнчех пулма, пурне те пĕлме, сисме тăрăш.

— Мана вĕсем çав килти çын тесе шутлаççĕ...

— Çаплах шутлаччăр çав. Хăвăншăнах аван вăл.

— Ну, сыв пул...

— Куккуна салам калас-и?

— Вăл пур-и вара? — куçĕсене çутăлтарса илчĕ Ванюшка.

— Пысăк Çĕр çинчен виçĕмкун таврăнчĕ.

— Каламасăр тата! Ой, хăйне курасчĕ! Сывалса çитнĕ эппин? Суранĕсем тӳрленнĕ-и?

— Вăкăр пек тĕреклĕ.

— Ах... — Ванюшка хаштах сывласа ячĕ. — Часрах курасчĕ-çке!

— Ĕçсем йĕркеллĕ пулсан, ыран ир куратăн. Асту, ĕç ăнăçлă пуласси санран та килет...

XXXV

Тоньăпа çакăн пек калаçни Ванюшкăна çав тери савăнтарса, хавхалантарса ячĕ.

Вăл хăйĕн урисем çĕре перĕннине те туймарĕ. Тоньăпа тĕл пулни темле телейлĕ тĕлĕк курнă пекех пулчĕ-çке...

— Куккасем килсе çитсен... Тата Санька хамăр çынсене ертсе килсен... ах, лайăх пулса тухĕччĕ! Ку шуйттансем тем шут тытса кунтан тухса ан кайччăр кăна...

Ванюшка çавăн пек пăлханса, иккĕленкелесе шухăшласа пынă чух ăна вăрăм симĕс автомобиль хăваласа çитсе иртсе кайрĕ. Вăл урамра грузовик юсакан салтаксем тĕлĕнче пăтах чарăнчĕ, унтан, лешсем аллипе тепĕр еннелле сулса кăтартсан, каялла çаврăнса карчăк килĕ умне пырса тăчĕ. Машина çинчен виçĕ офицер тухрĕç те тӳрех пӳрте кĕрсе кайрĕç.

«Мĕнлескерсем килчĕç-ши тата?., — хăрарах шухăшларĕ Ванюшка. — Ку Шварцне илме мар-ши?..»

Анчах вăл кăлăхах пăшăрханнă, — гитлеровецсем кĕçĕр ниçта кайма та шутламан. Малтанах вĕсем хăйсем хушшинче питĕ шавлăн калаçрĕç, тем çинчен хĕрсе кайсах тавлашрĕç, анчах кайран майĕпе лăпланчĕç те, Генрих Шварцăн денщикĕ каллех сĕтел çине ĕçмелли-çимеллисем кăларса лартрĕ.

Вĕсем ĕçкĕ пуçласа ячĕç.

Паçăрхи пекех, пуринчен ытла Шварц ĕçрĕ. Хăй ĕмĕрĕнче юлашки хут ĕçнине, урăх нихçан та çавнашкал сĕтел хушшинче кӳпсе ларас çуккине сиснĕ пекех ĕçрĕ вăл. Черкке хыççăн черкке çавăра-çавăра хучĕ, унтан сике-сике тăрса, ăнланмалла мар кăшкăркаласа, аллисемпе çил арманĕ пек хăлаçланчĕ.

Ванюшка пĕр хушă тулта çӳрекелерĕ. Хăй çак килти çын пек курăнас тесе, вăл кил таврашĕнче ĕçленçи турĕ: хӳмерен тухса ӳкме пуçланă хăмасене тӳрлетрĕ, таçтан кивĕ шăпăр тупса кил хушшине шăлкаларĕ тата тетпĕр хут çăла шыв ăсма кайса килчĕ. Хăй çав хушăрах ялти ытти нимĕçсем мĕн тунине, вĕсем хăш пӳртсене вырнаçнине сăнаса çӳреме тăрăшрĕ.

Хĕвел ансан, вăл пӳрте кĕме шут турĕ. Алăк патĕнчи часовой ун çулне пӳлсе лартрĕ, анчах Ванюшка, ал лаппине пичĕ çумне тытса, пуçне сулкаласа илчĕ.

— Çывăрас килет, пан... Тулта сивĕ. — Часовой вара ăна чарса тăмарĕ.

Ванюшка йăпăртах чăлана кĕрсе кайрĕ. Кунта, ĕнтĕркенĕ пек пулса, хăй тĕллĕн темскер пăшăлтатса, кил хуçи карчăкĕ ун çине йĕпе куçĕсемпе пăхрĕ те пуçĕпе кăмака еннелле сулчĕ:

— Хăпарса вырт çавăнта...

Ванюшкăшăн ку çав тери аван пулчĕ. Çӳлтен, кăмака çинчен, ăна аялта мĕн пулса иртни питĕ лайăх курăнса тăчĕ. Пуринчен ытла вăл Генрих Шварц çине, унăн кăкри çинче сулкаланакан ылтăн вăчăра çине пăхрĕ... Акă ĕнтĕ çак урнă кашкăр, Ванюшкăн амăшне, шăллĕпе йăмăкĕсене тискеррĕн вĕлерттернĕ бандит, хăрушă хурах халĕ ун умĕнче, пурĕ те темиçе утăмра кăна. Алăра пистолет пулас пулсан — ăна çакăнтах персе пăрахмалла... Анчах алăра пистолет çук. Тепĕр тесен, вăл пулнă пулсан та пеме юрамасть, мĕншĕн тесен тарса хăтăлма май пулас çук. Хамăр çынсем килессе кĕтес пулать... Вĕсем килеççех ĕнтĕ, еплĕ пулсан та килмеллех, вара... О, вĕсем килсен, Ванюшка мĕн тумаллине пĕлĕччĕ!

Сĕтел хушшинчи фашистсем çаплах йăсларĕç. Шварц денщикĕ çĕнĕрен çĕнĕ бутылкăсем кăларса лартрĕ, офицерсем вĕсене пушатсах пычĕç. Шварц ура çине тăрайми пулса çитрĕ, анчах çаплах-ха хăйне кашни черкке ярса памассеренех хăлаçланса çухăрчĕ.

— Хайль Гитлер!.. Хайль!..

Унăн куçĕсем чарăлса çамки айĕнчен сиксе тухас пек çаврăнкаларĕç...

Ӳсĕрĕлсе çитнĕ офицерсенчен пĕри юрлама пуçларĕ. Ун хыççăн ыттисем те çухăрма тытăнчĕç. Ванюшка нимĕçсем юрланине пуçласа илтрĕ те, вăл ăна этемсем юрланă пек мар, кашкăр эшкерĕ ӳленĕ пек туйăнса кайрĕ...

Вăхăт шурĕ. Çур çĕр те çывхарчĕ пулмалла ĕнтĕ. Гитлеровецсем юрлайми те пулса çитрĕç. Шварц тула тухма тăчĕ те тикĕс çĕртех такăнса урайне тĕшĕрĕлсе анчĕ. Ăна денщикĕ аран тăраткаласа алăк патĕнчи вырăн çине вырттарчĕ те, каска пек йăвантаркаласа, кительне хывса илсе, пăтана çакрĕ, аттипе брюкине хывса илчĕ. Самантрах вăл вилнĕ пек çывăрса кайрĕ...

«Хăнасем» те тек лармарĕç вара, саланкаласа, унта-кунта выртрĕç. Вĕсем те часах çывăрса кайрĕç пулас, пӳртре харăсах темиçе тĕрлĕн харлаттарни илтĕнме пуçларĕ. Денщикĕ çеç çывăрмарĕ-ха: вăл тула тухса кĕчĕ, унтан, лампа çутине пĕчĕклетсе, сĕтел хушшине çурăмĕпе алăк еннелле ларчĕ те пĕр-пĕччен ĕçме-çиме тытăнчĕ.

Хыпас енчен вăл та хăйĕн пуçлăхĕнчен кая мар пултарать-мĕн. Сахалран та пĕр сехет ларчĕ пулĕ ĕçсе-çисе. Ванюшка кăмака çинчен ăна пăхса выртса йăлăхсах çитрĕ. Унăн куçĕсем те хупăнма тытăнчĕç, анчах вăл пурпĕр ыйха парăнмарĕ.

— Акă çак çывăрса каять те, ерипен тухса шăвăнатăп... Тоньăсем килеççĕ те пуль ĕнтĕ, вăхăт нумай пулчĕ, ĕлкĕрмелле хальччен...

Юлашкинчен денщик те малти кĕтесе темскерсем сарса çывăрма выртрĕ. Пӳртре шăп пулчĕ, ӳсĕр фашистсем йывăррăн сывлани тата тахăшĕн кĕсйинче сехет чиклетни çеç илтĕнчĕ.

Ванюшка тата тепĕр хушă ним хускалмасăр выртрĕ. Унтан çав тери шăппăн, сывлама та чарăннă пек пулса, кăмака çинчен хуллен-хуллен шăвăнса анчĕ те, чăлантан тухса, алăк еннелле чĕрне вĕççĕн утса кайрĕ...

Сĕтел çинче хăйăвне антарнă лампа тĕксĕммĕн çунса ларать, ун çути алăк патне те çитеймест. Нимĕçсем вилнĕ пекех çывăраççĕ. Хăшĕ сак çинче, хăшĕ урайĕнче. Юнашарах, кравать çинче, Генрих Шварц. Вăл месерле, аллисене ик еннелле сарса пăрахсах, сывăрать. Пуçĕ минтер çинчен анса кайнă, хăй ывăннă лаша пек сывлать...

Ванюшка алăк хăлăпĕнчен тытрĕ, Унăн ĕнтĕ алăка чĕркуççипе кăшт тĕксе тухса каймалла çеç, анчах вăл çаплах-ха тытăнса тăчĕ.

Сасартăк вăл Шварц пуçĕ вĕçĕнче, унăн кителĕпе юнашар, кортик — пĕчĕк çутă кинжал — çакăнса тăнине курчĕ.

«Питĕ лайăх-çке-ку...»

Ванюшкăн чĕри çав тери хыттăн кăрнтлатса, кăкăртан кĕç-вĕç сиксе тухас пек тапма тытăнчĕ, пĕтĕм шăмшакĕ вĕттĕн-вĕттĕн чĕтрерĕ...

Вăл, иккĕ-виççĕ ярса пуссах кравать вĕçне çитсе, кинжала пăтаран вĕçертсе илчĕ, ăна чĕтрекен аллисемпе йĕннинчен кăларчĕ.

Питĕ çивĕч иккен кинжалĕ...

Ванюшка пӳрт ăшчиккине тата тепĕр хут вăшт кăна пăхса çаврăнчĕ те Шварц патнелле пĕр утăм ярса пусрĕ... Малалла тем пулатчĕ — ăна пĕлме çук, анчах çав самантра чăлантан кил хуçи карчăк сасси илтĕнчĕ:

— Ачам, эс тула тухасшăн-и?..

Ванюшка хăйне хыçалтан тăрук пырса çапнă пекех карт! сиксе илчĕ. Аллинчи кинжал урайне ӳкрĕ... Кар-чăк ыйтнине хирĕç ним каламасăрах, Ванюшка çенĕке сиксе тухрĕ. Крыльца çинче тĕлĕрсе ларакан часовой ун çине пăхсан, вăл ăна:

— Тула каятăп, пан... — терĕ.

— Пошель! — пуçĕпе сулчĕ лешĕ.

Ванюшка выльăх карти пуçнелле кайрĕ, пĕр-ик самант хăйĕн ĕçĕпе тытăнса тăнă пек пулчĕ, унтан пахчаналла йăпшăнса тухрĕ...

Каçхи сивĕрех сывлăш ăна уçăлтарсах ячĕ, паçăр пăтранса кайнă шухăшсем йĕркене кĕчĕç, чĕри кăна малтанхи пекех хăвăрт-хăвăрт тапрĕ.

— Тоня патне! Часрах Тоня патне! — терĕ Ванюшка хăйне хăй. — Хăвăртрах çитсе калас, Шварц кунтине пĕлтерес...

Вăл пахчаран, пĕр çурт çуммипе пырса, çатан карта урлă урама сиксе тухрĕ... Инçетрех те мар сасартăк автомат шатăртатрĕ, Ванюшка тĕлĕпе çутăлакан пульăсем шăхăрса иртрĕç. Унтан тата тепĕр хут, тата... Акă, граната шартлатса çурăлчĕ. Пăшал сассисемпе хутăш вырăсла вăрçса кăшкăрнисем илтĕнчĕç,

— Килнĕ... Пирĕннисем килнĕ! — тавçăрса илчĕ Ванюшка. Çавăнтах хӳмесем çуммипе пăшал сассисем илтĕннĕ еннелле ыткăнчĕ.

Пĕр аллă-утмăл метр чупса кайсанах, вăл хăйне хирĕç такамсем чупса килнине илтрĕ.

— Тараймастăн, сволочь!.. — кăшкăрчĕ те пĕри умлăн-хыçлăн ик-виçĕ кĕске черет кăларса ячĕ. Тепри вăрăммăн ахлатса илсе çĕре лаплатрĕ.

— Вил, йытă!..

Ванюшка çав самантрах Кравчук сассине уйăрса илчĕ.

— Командир юлташ! — кăшкăрса ячĕ вăл, ун патне чупса пырса.

— Кам ку?

— Эпĕ, эпĕ, Ванюшка...

— Ой, ылтăнăм! Сывах-и эсĕ? — хулпуççинчен ыталаса илчĕ ăна Кравчук.

— Сывах, сывах!

— Ну, хăш тĕлте эсĕ сыхланă фашистсем?

— Ав çавăнта! Çавăнта! — Ванюшка, Кравчука аллинчен туртса, хăй халĕ çеç тухса тарнă кил еннелле кăтартрĕ.

— Нумаййăн-и?

— Пиллĕкĕн. Ӳсĕр выртаççĕ.

Вĕсем патне харăсах тата темиçе партизан хашкаса чупса пычĕç. Вĕсемпе пĕрле Санька та пур. Аллине вăл та автомат тытнă.

— Кайрăмăр! — аллипе малалла сулчĕ Кравчук.

Ванюшка чупнă çĕртех Санька аллинчи автомат кĕпçинчен çавăрса тытрĕ:

— Мана пар-ха эс куна, мана пар!

Санька ăна хирĕç мĕн те пулин калама ĕлкĕричченех автомат Ванюшка аллине куçрĕ. Вара вăл тата хытăрах малалла ыткăнчĕ.

— Эп ăна... эп ăна... ак халех... халех... — янрарĕ ун пуçĕнче çиçĕм пек шухăш.

...Пирвайхи пăшал сассисем янраса кайсанах, Шварцпа унăн тусĕсене хураллакан часовой, вĕри шывпа сапнă пек сиксе тăрса, пӳрте чупса кĕчĕ те ухмаха ернĕ çын сассипе кăшкăрса ячĕ:

— Партизанен! Партизанен!..

Фашистсемшĕн нимрен те хăрушăрах пулнă çак сăмаха илтсен, Шварц çӳлтен пăрахнă мечĕк каялла ывтăннă пекех сиксе тăчĕ. Ӳсĕр пулни те тӳрех иртсе кайнă пек пулчĕ унăн.

— Партизанен! — тепĕр хут çухăрчĕ те часовой куçран çухалчĕ.

Шварц, аттисене хăптăр-хаптăр, çараллах тăхăнса, кительне уртса ярса, ним кăшкăрмасăр, ыттисене команда таврашĕ памасăр, пĕр хăй кăна çăлăнасшăн пулса, крыльца çине вăркăнса тухрĕ. Урамра пăшал сассисем кĕрслетеççĕ, гранатăсем çурăлаççĕ, вырăсла кăшкăрнисем илтĕнеççĕ... Анран кайнă Шварц, кĕсйинчи пистолетне туртса кăларса, крыльца çинчен тӳррĕн сиксе анчĕ те пахчаналла тарма пикенчĕ...

Анчах тараймарĕ вăл, çук, хăтăлаймарĕ!

Шварц пахча еннелле пĕр-икĕ утăм тусанах, калинкке яриех уçăлса кайрĕ те, кил хушшине никамран малтан Ванюшка сиксе кĕчĕ. Крыльца патĕнчен аяккалла таракан вăрăм мĕлкине асăрхасанах, вăл, хăвăрт кăна автоматне çĕклесе, ытлашши тĕллесе тăмасăрах персе ячĕ.

— Шатăрр... шатăрр!.. — турĕ автомат икĕ хутчен умлăн-хыçлăн.

Мĕлке çав самантрах аллисене çӳлелле çĕклерĕ, хăлаçланчĕ те, темле пĕр вырăнтах пĕтĕрĕнсе илсе, çĕре лаплатрĕ.

Ванюшка иккĕ сиксех ун патне çитсе тăчĕ.

Генрих Шварц хускалмарĕ. Ванюшка ăна питĕ тĕл лектернĕ-мĕн.

— Пулчĕ-и? — кăшкăрса ыйтре тахăш самантра Ванюшка çумне пырса тăнă хашкакан Санька.

— Тинех тирпейленчĕ! — çăмăллăн сывласа ячĕ Ванюшка.

Вĕсем ун кителĕн кĕсйисене ухтарма тытăнчĕç.

Çав вăхăтра Кравчукпа темиçе партизан пӳрте ыткăнса кĕчĕç. Çывăрнă çĕртен тин çеç сиксе тăнă виçĕ фашист офицерĕпе ефрейтор — Шварц денщикĕ — партизансене хирĕç тăни усăсăррине кура, аллисене пĕр харăсах çӳлелле çĕклерĕç.

— Туй пулнă-им кунта вĕсен? — терĕ Кравчук, пур çĕрте те пушă кĕленчесем, апат-çимĕç юлашкисем выртнине курса. — Самай сыпнă курăнать хăйсем... Кĕтмен çĕртен хĕрарăм сасси илтĕнчĕ.

— Туй мар, хăйсен пумилккине турĕç вĕсем... Пурте çав сасă еннелле çаврăнса пăхрĕç те тĕттĕмрех чăланран çĕтĕк-çатăк тумланнă, шап-шур çӳçпуçлă, курпунланнă карчăк тухса тăнине асăрхарĕç. Вăл, партизансем çине пăхса çаврăнса, пилĕк таранах пĕш-кĕнсе пуç тайрĕ:

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн