Электронлă вулавăш

Темĕн ĕçпе вуламалли çурта пырса кĕрсессĕн, пĕрене çумне çакса янă стена хаçачĕ çинчи пысăк саспаллисемпе «Пуп Иппат, алли ухват» тенĕ статьяна Иппăт пупăн куçĕ курах кайнă.

Паллах, статйине вуламасăрах, унта мĕн çинчен çырнине туйса илнĕ.

— Анахвĕмсем... — кирпĕч пекех хĕрелсе кайса шăл айĕн ятлаçса тăрать. Вăрă пек йĕри-тавра пăхса илчĕ те, никам та çуккине кура, стена хаçатне тытса хăйĕн çинчен çырнă статйине çĕтрĕ тăкрĕ.

— А-а-а! — тесе пĕлĕт çинчи аслати пек кĕрлеттерсе ячĕ пĕри ун хыçĕнчен. — Мĕн туса хутăн?

Ку хăйĕн пӳлĕмĕнчен сиксе тухнă вуламалли çурт пуçлăхĕ пулнă.

— А-ан... я-я-ятлăр... шу-шуйттан илĕртрĕ... — теме пуçларĕ пуп хăранипе, нимĕн калама пĕлмесĕр.

— Ак мĕн калам сана, пачăшкă, — терĕ вуламалли çурт пуçлăхĕ. — Лар та çакăнта, пĕтĕм хаçата çĕнĕрен çырса тух. Ахаллĕн лектерĕпĕр сана, тĕрмерех çĕрсе вилĕн.

— Пĕтĕм хаçата-и? — тесе ыйтать Иппат куçĕсене чармакласа.

— Пĕтĕм хаçата çав!

— Ох, хоспоти Иисусе! — пит вăрăммăн сывласа ячĕ те хаçат татăкĕсене тирпейлесе пухма пуçларĕ.

Унтан пуп сĕтел хушшине ларса çырма тапратрĕ. Малтанах, ял Советсем, шефсем, сăмакунщиксем çинчен çырнă чухне, алли чип-чиперех çыратчĕ. Хăйĕн çинчен çырнă статья тĕлне çитсенех, пуп алли лăштах кайрĕ, малалла çыраймасть.

Малалла

Пĕр пуп хăйĕн ĕнине çитерме утă вăрлама кайсан: «Эй, тур, çырлах, çын ан куртăрах, аминь, аминь», — тесе сăх сăхать, тет.

Пупсем паян мăн куна,

Тăнкăл-танкăл чан çапса,

Прихут ушкăн халăхне

Чиркӳ патне чĕнеççĕ.

Мăн тияккăн хушнипе

Уксах Таник, хăрах куç,

Хĕвел аннă-анманах

Хыпаланса чан патне

Тапăлтатса ухнă та,

Ик аллипе чансене,

Кантрисене тытнă та,

Лĕнкĕл-ленкĕл тутарса,

Мăнттай чанăн пăявне

Чавсипеле çаклатса,

Турткалашса-хăтланса,

Уксах ури пуçĕпе

Мăнттай чанăн хăмине

Пуса-пуса чан çапать.

Калăм кунĕ майĕпе

Пуп таврашĕ, тиечук,

Ватă-вĕтĕ этемсем

Вĕтĕнеççĕ мунчара.

Алтăр-алтăр ăш шывпа

Мунча чулне чашкăртаç.

Хурăн-çăка милĕкпе

Ӳте-тире пиçертеç.

Мунча кĕрсе тухнисем:

Кăвак сухал стариксем,

Чĕтре пуçлă карчăксем,

Качча каяс хĕрĕсем,

Пĕве çитнĕ яшăсем,

Шăри-шари вĕт-шакăр —

Малалла

Чипер хĕртен чипер арăм туса янă чипер арăмпа, ват асаттесен йăлипе, çăварнине хуняма карчăк патне кайрăмăр. Хăналарĕç лайăх. Алтăрпа та ĕçрĕмĕр сăрине, çиес килмесен те çирĕмĕр икерчине. Ĕçни-çини çăвартан тухма пуçласан, туртасене килелле çавăртамăр. Çăварни çуни, çут çуни, пит те лайăх шăвать килелле. Уçă сывлăшпа юрă шăранать. Пăт-пат çăлтăрсем ӳсĕртереххĕн пăхаççĕ.

Çын пек ларакан тĕмескесем патĕнчен иртсе кайрăмăр, çырма урлă каçрăмăр. Шыв арманĕ курăнчĕ. Пĕве урлă каçмалла. Хăрушă арман пĕви урлă каçма. Шуйттан çуна çине пырса ларассăнах туйăнать.

Хам шикленнине арăма систерместĕп-ха. «Ыр ĕçрĕмĕр-çирĕмĕр, ниçта намăс курмастпăр», — тесе мăн сасăпа юрласа пыратăп (хăранине арăм сисесрен).

Арăм аçам çаннинчен ячĕ тытрĕ сасартăк:

— Йăкăнат, Йăкăнат!.. Мăн турăн, мăн турăн амăшĕ, çăлах!.. Пăх. Шуйттан пур. Пĕтрĕмĕрех! — тет.

Пăхатăп малалла — пит-куç çуталсах кайрĕ. Пырать пире хирĕç шуйттан. Çӳллĕ, çилхисем хура, куçĕсем, эпир сăра ĕçнĕ алтăр пек, йăлкăшаççĕ анчах. Ах, турă!.. Сăхсăхса илтĕм те ну тапратрăм лашана пушăпа илме. Лаши çамрăк, шухă, тапранса кайрĕ, чут-чут вăркăнса юлаттăмччĕ çуна çинчен. Шуйттан çинех пырса кĕтĕмĕр. Иртсе кайрăмăр шуйттанран сиккипе, тата тепĕр шуйттан тухрĕ. Малтанхинчен пĕчĕкрех. Малтанхи пекех хуп-хура хăй. Пуçĕ шап-шурă, юр пек, аллинче пысăк чукмар.

Малалла

Вăрăм çӳçлĕ пупсене

Çакă пулать акафист —

Чĕркуçленсе кĕл тума,

Виçĕ гласпа юрлама.

Кӳпшек питлĕ пачăшкă!

Акафиста пуçличчен

Кăтра пуçна тăхăнсам

Шĕвĕр тӳпе-скуфия.

Хура вăрăм тум çинчен

Тăхăнса яр ризуна,

Мăн хырăмлă пилĕкне

Çутă ука пиçиххи

Туртса çыхам хыçалтан.

Чиркӳ хурал çыннине

Тăнкăл-тăнкăл чан çаптар —

Акафиста кĕлтума

Çыннисем те пухăнччăр.

Акафиста пуçличчен

Ик аллуна ярса пăх;

Ăна-кăна чикмешкĕн

Тăвăр мар-и кĕсйӳсем?

Кала-малла пăхкала —

Пухăнчĕç-и çыннусем.

Çын нумайрах пухăнсан,

Эс акафист кĕллишĕн

Укçа чылай пухăн вĕт.

Тиечукĕ юрлатăр

Виççĕмĕшле кĕвĕпе,

Ун хыçĕнчен карчăксем

Тута пăрса анрашчăр.

Ĕнтĕ эсĕ, пуп мучи,

Пуçа çӳле ывăтса,

Пилĕк таран тайăлса,

Виç пӳрнепе сăхха пер —

Сăхха пер те укçа çап.

Çӳлти тура тархасла —

Вилнĕ çынна чикнĕшĕн

Малалла

Хапха алăкĕ кăриклетрĕ. Ват карчăк Униççе алăк умне тухса тăчĕ. Вăл тĕксĕм пĕлĕт çинелле пăхса илчĕ, унтан сăхсăхрĕ те ерипен пылчăклă урам тăрăх мăн калушĕсемпе лепĕшлеттерсе малалла кайрĕ.

— Тумаллах, — тет карчăк хăй ăссĕн мăкăртатса, — тутарасах пулать. Ăна вара турă пулăшĕ... турăсар ăçтан...

Собор чиркӳ патĕнче Униççе карчăк тепĕр карчăка тĕл пулчĕ. Лешĕ кунтан темскер ыйтасшăнччĕ те, анчах Униççĕ карчăк унăн çумĕн пит васкавлăн иртсе кайрĕ. Воçтвишенски пупа курнă пулнă вăл.

Карчăк хыçалтан пырса пуп çаннинчен тытсан, пуп çаврăнса тăрса ыйтнă карчăкран:

— Мĕн сана? — тенĕ.

— Пачăшкă, — тенĕ карчăк хĕрелнĕ куçĕсене мăч-мăч хупкаласа, — молепĕн туса пар-ха... турă чури Ваççили шкулта лайăх вĕрентĕр тесе тăвасчĕ... Ывăлăн ачи пур манăн, Ваççили ятлăскер. Халĕ вăл университета кĕнĕ вĕренме, çыру янă. Университетах кĕнĕ... Молепĕн тăвасчĕ.

— А! — мăкăртатса илнĕ Воçтаишенски. — Юрать.

Молепĕн хыççăн Униççе карчăк Воçтвишенские укçа пама кĕсйинчен чечеклĕ тутăр кăларса салтма тытăнать.

— Апла университетра вĕренет эппин? — тенĕ укçа каларасса кĕтсе Воçтвишенски. — Тухтăр пулма вĕренет-и-ха?

Малалла