Электронлă вулавăш

Вăрахчен хускалмасăр пăхса тăчĕ вăл çул тепĕр енче ларакан çуртăн тĕксĕм кантăкĕсене. Вăхăт тахçанах çурçĕр иртни те уншăн пĕлтерĕшне çухатрĕ. Чылайран тин ассăн сывласа ярса килĕ енне утрĕ.

 

Свет твоего окна

Для меня погас

Стало вдруг темно, —

асне килчĕç паçăр клубра илтнĕ юррăн йĕркисем.

 

И стало все равно

Есть он или нет

Тот волшебный свет, —

сăмси айĕн мăкăртатса, лакăмсемпе лупашкасене уямасăр утрĕ Кирилл.

"Юратман пулас эсĕ мана, Тоня. Нихăçан та юратман. Кирлĕ вăхăтра усă курма çеç тытнă хăвăн çумăнта шкулта вĕреннĕ чухне. Дениса кăлăхах айăпларăм тăр юратăва аркатнăшăн. Санăн ман пата нимĕнле туйăм та пулман", — пĕтĕмлетрĕ ăшĕнче вăл.

Çав çĕрлене куçне хупмасăр ирттерчĕ.

— Эсĕ ман валли сăнаса хунă хĕр пур тесе калаçмастăнччĕ и ха? Качча кайма ĕлкĕрмен и вăл хальччен? — хускатрĕ ирхине амăшĕпе сăмах.

— Кайман ха, кайман. Ма ыйтатăн? — ырра сиссе çуталчĕç хĕрарăмăн куçĕсем.

— Çавăн патне кайса пăхар мар и пĕрех хут...

 

4

...— Ну, мĕнле, килĕшрĕ и сана Надя? — алăкран кĕнĕ-кĕмен ыйтрĕ нихçанхинчен те хаваслă амăшĕ.

— Пĕлместĕп те ĕнтĕ, — хăйĕн шухăшне пытарма шутламарĕ Кирилл. — Хура, пĕчĕккĕ. Паллашма пырсан сĕтел хушшинче курпунне кăларса, пуçне пĕксе кăна ларчĕ. Те килĕшетĕп эпĕ ăна, те килĕшместĕп, пĕлме çук. Куçĕсене тартать, калăн ман умра айăпа кĕнĕ. Çитменнине ачи пур тетĕр, — пăшăрханчĕ Кирилл.

— Надьăна тиркесшĕн и эсĕ? — куçĕсене чарса пăрахрĕ амăшĕ. Ятлама тытăнчĕ. — Хăв миçерине мантăн им? Вăтăра çитсе пыратăн. Асту, тиркекене тирĕк тĕпĕ теççĕ. Кăна кĕтсе пулмасть тесе тытĕ те кайĕ урăххине качча. Ачи пур иккен, имĕш. Ачаллисем луччĕ упăшкисене пăрахса каймаççĕ. Улталанă ăна малтанхи йĕкĕчĕ. Качча илеп тесе шантарнă. Кайран ачи хăйĕнчен пулнине йышăнман. Надя санпа пĕрлешме пĕр сăмахсăр килĕшрĕ. Эсĕ те хирĕç ан пул. Тимĕре хĕрнĕ чух туптаççĕ. Ачи вăл часах пысăкланĕ те хăвна пулăшакан пулĕ. Мĕнле чул чĕреллĕ эсĕ? Хĕрхенсе те пулин ил çав хĕрарăма качча. Эсĕ те ăна кăмăлламаннине пĕлсен малашне епле пурăнĕ аманнă чунĕпе? Çавăн пирки шухăшла. Хăв тата, кама кĕтсе пурăнатăн паян кунччен?

Амăшĕ тĕпеле кĕчĕ. Унтан каялла васкаса тухса диван çинче пуçне усса ларакан ывăлĕ умнех пырса тăчĕ.

— Сана пĕр япала пĕлтерес ха. Паян кунччен кун пирки никама та каламанччĕ. Пĕлессӳ килет тĕк манăн аттепе анне те пĕр пĕрне юратса пĕрлешмен. Аттесем тăлăх ӳснĕ. Кукаçу чи асли. Вăл салтака каяс умĕн кĕçĕннисене кам пăхĕ тесе мăнакка ун валли хĕр тупнă. Ирĕксĕрлесех тенĕ пек авлантарнă. Йывăр тăприсем çăмăл пулччăр. Кун пирки эпĕ ача чухнех пĕлтĕм. Аттепе анне харкашнине алăк хушăкĕнчен вăрттăн итлесе тăтăм. "Эпĕ кун пек текех пурăнаймастăп. Урăххине юрататăп. Уйрăлар атя, — тесе темиçе те каларĕ кукаму. Çакна илтсен алăк патĕнчех макăрса ятăм. Аттене çухатас килмерĕ. Малалла мĕн пулчĕ тетĕн и? Пĕрлех пурăнса ирттерчĕç пурнăçĕсене. Ултă ача çуратса çитĕнтерчĕç. Никам калаймĕ вĕсем пĕр пĕрне юратмасăр пурăннă тесе. Çăва çинче те, ав, çумлăнах выртаççĕ. Юрату пирки калатăн çапах. Çук вăл тĕнчере. Пулсассăн та вунçичĕ-вунсаккăрта чухне анчах. Вăтăра çитсе пыракан пуçупа мĕн юратăвĕ пирки аташмалла. Килĕш, килĕш Надьăна качча илме, — куççуль тăксах ӳкĕтлерĕ амăшĕ.

Тепĕр уйăхран вĕсем пĕрлешрĕç.

 

... Уласа ячĕ çĕрлене кил картине хупăнса юлнă йытă. Çакă Кирилăн асаилĕвĕсене татрĕ.

"Килте йытă улани ырра мар, е таçта çывăхра кĕрт йыттисем çӳреççĕ ши?" — шухăшласа выртрĕ вăл. "Арăм вара çакна та илтмест. Улăп ыйхипе çывăрать, — ăмсанса пăхрĕ çумĕнче выртакан мăшăрĕ çине. Ку хĕрарăмпа пурăнма ĕмĕтленменччĕ те вăл. Куçĕ умне каллех Тоньăн сăнарĕ тухса тăчĕ. Кирилăн сасартăк Надьăна хăй çумĕнчен чышса сирпĕтесси килсе кайрĕ. "Уйăх та, çулталăк та мар — ĕмĕре ирттермелле çке унпа", — хăраса кайрĕ вăл. "Кай, кай килне! Юратмастăп эпĕ сана!" — тесе кăшкăрасси килчĕ. "Çук, хальччен пурăнни те çитет. Эпĕ урăхран пултараймастăп", — утияла хăй çинчен сирсе ывăтрĕ Кирилл. Сиксе тăрса васкасах тумланчĕ. Шăппăн кухньăна тухрĕ. Çутă çутмасăрах сунтăхсене ухтарса хăйне кирлине шырарĕ. Вĕсене тупсан чаршава сирчĕ, чӳрече янахĕ çине хучĕ. Пĕр хушă шухăшласа тăнă хыççăн шурă хут çинче выртакан авторучкăна ярса тытрĕ.

"Надежда, каçар мана улталанăшăн. Юратса илмерĕм эпĕ сана качча. Ӳлĕмрен юратасса шанса пурăнтăм çак кунччен. Анчах чĕрене улталаймарăм. Юратаймарăм эпĕ сана. Çавăнпа та текех санпа пурăнаймастăп. Санпа анчах мар, çут тĕнчере те пурăнас килмест. Кăмăлу пулсан ывăлупа иксĕр çак çурта пурăнăр. Аттепе анне сире хăваласа ярас çук. Юратаççĕ вĕсем сире. Ман пек мар. Эсĕ çак çырăва вуланă чухне эпĕ çут тĕнчере пулмăп ĕнтĕ. Тепĕр хут каçар мана", — вĕçлерĕ Кирилл çырăва.

Çĕнĕрен вуласа тухрĕ те темиçе пая çурса çӳп-çап витрине печĕ. "Ытла та вăрăм çырнă. Чуна пĕтĕмпех уçса памасан та юратчĕ", — кăмăлсăрланчĕ хăйпе. Тетрадьри тепĕр листине çурса илчĕ. "Ман вилĕмшĕн никама та ан айăплăр", — кĕскен те уççăн çырса шăлавар кĕсьине чикрĕ.

Картишне тухма васкарĕ. Каллех йытă уласа ячĕ кил картинче. "Тавçăрать ăслă йытă килте пысăк хуйхă пуласса. Ахальтен каламан ваттисем йытă улани пысăк инкеке тесе", — шухăшларĕ кĕрĕкне тăхăннă хушăра.

 

Çĕрлене тулта самаях сивĕтнĕ иккен. Çăм атти айĕнче юр кăчăртатать. Пӳрт кĕтесĕнчен сиксе тухнă йытă сăмсипе Кирилăн урине тăрăнчĕ. Тăрăх сикесшĕн пулчĕ.

— Кай, — аллипе хăмсарса илчĕ Кирилл.

Хапха алăкне уçса йытта картишрен хăваласа кăларчĕ. Хăй кĕлете çул тытрĕ. Ун алăкне уçса пăтаран çакăнса тăракан вĕрене туртса илчĕ. Анкарти енне утрĕ. Лупас айĕнчен тухсан вăхăтлăха хуралтă хӳттинче чарăнса тăчĕ.

Ялта шăп. Таçта сулахайра, райцентра каякан асфальт çул тĕлĕнче çеç йытăсем шавлани илтĕнет. Кĕрт йыттисем çавăнта çӳреççĕ пулас. Кирилăн Мухтарĕ те унталла çул тытрĕ ахăртнех.

Шăлавар пĕççийĕсене çăм атăран кăларса тарăн юр ăшне ярса пусрĕ. Хăйсен анкартийĕ хыçĕнчи пушă çурт кил картинче çакăнса вилме шутларĕ вăл. Çанталăк çилсĕр тăни савăнтарчĕ. "Ман йĕрсем юрпа хупланмаççĕ ха. Ирхине çавсемпе килсе шыраса тупĕç ман вилене", — каялла çаврăнса хăй хăварнă йĕрсем çине пăхса илчĕ Кирилл.

Çурма çула çитсессĕн хыçалтан такам юр ашса килни илтĕнсе кайрĕ. Хăраса ӳкнипе хĕвне чикнĕ вĕрене юр ăшне кăларса ӳкерчĕ. "Ăçта каян?! — тесе кăшкăрасса кĕтсех пĕтĕм кĕлеткипе каялла çаврăнса тăчĕ.

Ун хыççăн тăватă ураллă тусĕ, Мухтар чупать иккен.

— Мĕн аташса çӳрен? Кайнă пултăр халех кунтан. Ан пыр ман хыççăн, — сасăпах ятларĕ ăна Кирилл.

Юрпа персе хăратасшăн пулчĕ. Анчах хытă юр аллинче ванса, тĕпренсе кăна тăчĕ. Йытă чарăнса тăнине кура кукленсе ури айĕнче выртакан вĕрене илчĕ. Юр ашса малалла талпăнчĕ.

Кайранхи утăмсем çăмăл пулмарĕç. Хӳме çумне пилĕк таран кĕрт хӳсе кайнă. Кил картине кĕмелли алăка аран шыраса тупса вăйпах туртрĕ. Анчах ăна пăталанă пулас. Темĕнле мĕкĕрленсен те алăк хускалмарĕ. Çилли килнипе хӳмен пĕр хăмине пĕтĕм вăйран лăскама тытăнчĕ. Çĕрĕшме пуçланă йывăç тӳсеймерĕ. Тепĕр самантран çурмаран хуçăлнă хăмапа пĕрле тарăн юр ăшне месерле кĕрсе ӳкрĕ Кирилл. Çавăнтах сиксе тăрса хăма тепĕр пайне туртса кăларчĕ. Тунă хушăкрах шал енне аран хĕсĕнсе кĕчĕ.

Картишĕнче те юр пĕç тĕпĕ таранах иккен.

Вĕрене çыхма пӳрт кĕтесĕнчи ыттисенчен тухсарах тăракан çӳлти пĕренине суйласа илчĕ. Хăйне хăпарса тăма пукан пекки шыраса та вăхăт пайтах иртрĕ унăн.

Çапах та çакăнма васкамарĕ. Пăртак сывласа яма шутларĕ. Тин çеç юр тăрăх кустарса килнĕ пукан çине ларчĕ. Çак вăхăтра Кирилл патне хушăкран шăвăнса кĕнĕ Мухтар пырса тăчĕ. Сăмсипе чышкаласа унăн хулĕ айĕнче хӳтлĕх шырарĕ.

— Ну, мĕн кирлĕ сана? — сасăпах калаçрĕ унпа Кирилл.

Çурăмĕнчен ачашларĕ. Хăваласа яма пултараймарĕ хальхинче. Кăмăлĕ çемçелчĕ.

— Ну, кала мĕншĕн хăвăннисем патне вĕçтермерĕн. Э-э? — ыталаса илсе ăшшăн пуплешрĕ йытăпа Кирилл.

Кĕтсе тăракан вĕрен çине пăхса ури çине сиксе тăчĕ.

— Чипер юл. Манăн вăхăт.

Çапах та пукан çине хăпарса тăма пултараймарĕ. Тем чарса тăчĕ ăна. Хăй те ăнланмарĕ çакна. Пĕрремĕш хут çакăннă чухне пĕр шутламасăр турĕ вĕт. Вилессинчен те хăраман. Халĕ мĕншĕн хăрать? Хăй турник çинче çакăнса тăнине асламăшĕн куçĕсемпе пăхрĕ те хальхинче, çӳçенсе илчĕ. Типшĕм, пĕчĕккĕ, йĕрсе пĕтнĕ вунтăваттăри арçын ача вĕрĕн çинче сулланса тăрать. Çавăн чухне асламăшĕ çăлса хăварман пулсассăн çĕрмеллеччĕ масар çинче Кирилăн. Ун чухне çав ăссăрлăх çинчен асламăшĕ никама та каласа памарĕ. Вăрттăнлăха çут тĕнчерен хăйпе пĕрле илсе кайрĕ вăл.

Кирила çакăнас тарана çитерекенсем вара паян кунччен çут тĕнчере пурăнаççĕ. Унăн вилмелле и? Епле тĕрĕсмарлăх! "Малтан хăйсем путланччăр", — çирĕп Йышăну турĕ вăл.

— Çапла и, Мухтар, — пăхрĕ хăй çине йĕрсе ярас пек пăхса тăракан йытă çине.

Вĕрене васкаса салтса илчĕ.

Дениспа Митя йышши ирсĕрсем çут тĕнчене килкелесех тăраççĕ пулĕ ха. Ахальтен мар çĕршывăн тĕрлĕ кĕтесĕсенчен шкул ачисем хăйсем çине алă хуни çинчен хыпарлаççĕ. Пурнăçпа сывпуллашас умĕн темле мăшкăл курма тивнĕ ха çав мĕскĕнсене? Çакăн çинчен ашшĕ-амăшне пурте каласа параймаççĕ паллах. Вăл вилсен кам хӳтĕлĕ ашшĕсĕр ӳсекен Надьăн ывăлне? Хăйĕн ачи çуралас пулсан тата? Çук, памĕ вĕсене кӳрентерме Кирилл. Шкулти пурнăçĕ çинчен кашни кунах ыйтса тăрĕ. Ыйтнипе анчах çырлахмĕ. Пичĕсенчен, куçĕсенчен сăнаса пĕлĕ вĕсене йывăр пулнине. Куçсем улталамаççĕ. Асап, е куççуль тумламĕ çеç палăртăр вĕсенче. Кам кӳрентернине те пăхса тăмĕ Кирилл. Çитĕннĕ çын и, е хăйсем пек ачасем. Хĕсĕрлеме ăсĕсем çитеççĕ пулсан — явапран та тарса ан çӳреччĕр. Хĕрхенмĕ ун пеккисене Кирилл. Кайран хăйне хăть те мĕн туччăр.

 

Каялла хăй тунă йĕрсемпех утрĕ. Аллисем кӳтсе кайнине сиссе кĕсьинчи перчеткисене тăхăнасшăн пулчĕ. Çак вăхăтра пĕри аллинчен тухса ӳкрĕ. Хыçалтан пыракан йытă çакна çеç кĕтнĕ тейĕн. Самантрах чупса пырса перчеткене çыртса тара пачĕ. Темиçе утăмран ăна юр çине кăларса хучĕ. Кирилл çине пăхса пуçне сĕлтрĕ. "Килсе ил", — терĕ пулас хăй чĕлхипе.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн