Электронлă вулавăш

Фортепьяно умĕнче ларакан арçын ачан чĕринче, кайăк вĕçсе иртнĕ пек, çĕнĕ туйăм вĕлтлетсе илчĕ те, ача тăрăшсах çавна музыка чĕлхипе каласа пама хăтланчĕ. Пӳрнесем айĕнчен тухакан кĕвве вăл, темиçе хутчен те нота хучĕ çине çыра-çыра хурса, тепĕр хут фортепьянăпа каласа пăхнă хыççăн чĕрсе тăкрĕ: çук, ку питĕ аякра-ха хăй мĕн шыранинчен…

Туйăмĕ — хевеллĕскерччĕ. Ахăртнех, тулти хĕвеллĕ çанталăкран, савăнăçлă ачалăхран килнĕскерччĕ пулас. Унта савăнăç çеç мар, таçта шанчăклăн туртăнни те, тунсăх та пурччĕ…

Каç енне амăшĕ, хулари пĕр общежитири воспитательница, ĕçрен таврăнсан, арçын ача, килтен тухса, поселок урамĕ тăрăх уткаласа çӳрерĕ. Шухăшласса та вăл нотăсемпе, кĕвĕ сыпăкĕсемпе шухăшларĕ, анчах пуçне пĕлнĕ кĕвĕсем кăна кĕчĕç.

Хăйĕнче те ăнланса çитерейменни нумай иккен-ха унăн. Вĕренсе çитĕ-ши вăл хăçан та пулин чун-чĕри мĕн сисни-туйнине асапланмасăрах хĕлĕхсем çине тытма, туйăм-сисĕме чăн-чăн хăйĕн ятне пама?

Вунтăваттă тултарчĕ Славик. Хулари музыка училищин иккĕмĕш курсне пĕтерчĕ. Унăн тĕп инструменчĕ — сĕрме купăс. Фортепьянăпа та мухтаççĕ ăна. Сассине те тиркемеççĕ. Вĕренсе тухсан, концертсенче сĕрме купăс е фортепьяно каласси те, çемçе тенорпа юрласси те Славике ытлах илĕртмест. Консерваторие лексе композици енĕпе вĕренме ĕмĕтленет вăл. Училище хорĕ кăçал Славик хывнă ача-пăча юррисен ярăмне хула халăхĕ умĕнче янăратрĕ. Унăн сĕрме купăспа каламалли ноктюрнĕпе фортепьяно валли çырнă пьесине те ырласа йышăнчĕç. Пĕрне вăл икĕ эрне каялла вĕренекенсен концертĕнче хăех каласа пачĕ. Вăрман пек кашласа алă çупрĕ филармони залĕнчи халăх çамрăк композитора саламласа.

Нумай-ха çав пĕлменни… Акă, паян çур кун асапланса та, хăйĕн ăшри çĕнĕ кĕввине чĕлĕхсем çине кăлараймарĕ вăл. Сăлтавĕ çав кĕвĕ-туйăм мĕнрен килнине тĕплĕн пĕлменни пулчĕ.

Арçын ача, музыкăра вăйсăррине туйса, хăйпе хăй çав тери кăмăлсăр, чунĕпе тулашса таврăнчĕ урамран.

Поселокри тăватă хваттерлĕ çуртра пурăнаççĕ вĕсем амăшĕпе иккĕш. Вĕсенпе пĕрешкел çуртсем улăха тăрăх урамра речĕпех. Славиксен хваттерĕ улăх урлă, хир урлă хула еннелле, çурçĕр-хĕвелтухăçнелле пăхать. Çулталăк та çитмен-ха вĕсем ку хваттере пурăнма килни.

Хăйĕн тăван ашшĕ-амăшне пачах астумасть Славик Сарра Архиповна ăна хулари милици уйрăмĕ çумĕнчи ача-пăча пӳлĕмĕнчен усрава илсе килнĕ. Ултă уйăхри ача хăш халăхран пулнине те никам пĕлмен, хăшĕсем ăна вырăс пек, теприсем Итали çынни пек теççĕ. Славикшĕн пулсан, вăл — чăваш ачи.

Славик уçăлса таврăннă çĕре Сарра Архиповна, пиçен мамăкĕ пек çемçе шурă çӳçлĕ карчăк, каçхи апат хатĕрлеме ĕлкĕрнĕ.

Славик кухньăна кĕчĕ те, сăмсине хир фиалки шăрши çапсан, сасартăк паçăр хăй музыка чĕлхипе каласа пама хăтланса асапланнă чухнехи туйăм чĕрине таврăнчĕ. Çакăччĕ пуль — ăна пуçарса яраканни. Анчах ăçта тĕл пулнăччĕ вăл ку шăрша? Э, ирхине-çке, çенĕкрен тухнă чух, пилĕк çӳллĕш карлăкпа çеç уйрăлса тăракан кӳршĕ алăкĕнчен кĕрсе çухалнă шурă кĕлетке вăркăштарса хăварчĕ ăна.

Куçне чарса пăхса тăчĕ халь Славик ун амăшĕпе пĕрле чей ĕçсе ларакан çитĕннĕ хĕр çине. Арçын ача шăтарасла пăхнине кура, хĕр те чей стаканне сĕтел çине лартсах Славике сăнарĕ.

— Сывлăх сунатăп, Славик, — терĕ вăл, пит-куçĕпе хаваслăн çиçсе.

Славик ун çине çапла тинкерсе пăхнăшăн хăйĕнчен хăй вăтанса кайрĕ.

— Сире те, Эльвира, каникула таврăннă ятпа саламлатăп, — терĕ вăл, залалла иртнĕ май.

Эльвира Хусанти химипе технологи институтĕнче вĕренет, халĕ вăл виççĕмĕш курс пĕтерсе çуллахи каникула таврăннă. Кăçал хĕллехи каникула килсен курнăччĕ ăна Славик малтанхи хут. Пĕчĕк питлĕ, мулкач куçĕ пек пысăк чакăр куçлă, шурă сăнлă хĕр вăл, Славикрен пĕр улт-çичĕ çул аслăрах. Хăй таврăничченех-ха Эльвира кăçал качча тухмалла текен сăмах çӳрет. Халĕ те вĕсем Сарра Архиповнăпа иккĕш çавăн çинченех калаçаççĕ пулас. Сарра Архиповна «кам?» тенине хирĕç хĕр «инженер» тесе тавăрчĕ.

Славик хĕр тухса каймасăр апат çиес мар тенĕччĕ, анчах амăшĕ хистесех чĕннĕрен, çын умĕнче хăй çинчен нумай калаçтарас мар тесе, ирĕксĕрех сĕтел хушшипе ларма тиврĕ. Хырăм выçă пулин те, хĕрпе юнашар ларнăран çиме именсе, вăл чей кăна ыйтрĕ. Хăй вара текех çав тери çывăхра ларакан хĕрĕн куçне пичĕ çинче туйса канăçсăрланчĕ. Хĕрĕ тата, çакна сиссе, юри асаплантарчĕ: йăл кулкаласа, хĕм çиçтерекен куçĕпе Славикĕн куçне шыраса, васкамасăр пĕчĕккĕн чей сыпрĕ. Славик варени чашăкĕнчен чей кашăкĕпе пĕр çырла ăсса хыпрĕ те çăвара юлнă çырла вăррине ниçта чике пĕлмесĕр чĕлхипе кустарчĕ. Кружкăпа панă сахăрсăр чейне вăл çав пылакĕ пĕтнĕ çырла шăммине ĕмсех аран-аран ĕçсе ячĕ, йăлт тара ӳкрĕ. Юлашкинчен, хĕрĕн вĕтелекен куçне текех тӳссе лараймасăр, сĕтел хушшинчен сиксе тăчĕ те пӳртрен тухса кайрĕ.

Эльвирăпа карчăк тĕлĕнсе юлчĕç.

«Ухмах! — вăрçрĕ хăйне хăй арçын ача тулта. — Мĕн айванлантăм эп!?. Мĕн сăлтав пур ман ун çумĕнче канăçсăрланса ларма? Фиалка шăрши?.. Тупнă япала!.. Тата тем тумаллаччĕ ман вăл таврăннипе!.. Хăçан танлашам эп вĕсемпе?.. Тепĕр икĕ çул училищĕре вĕрен… Унтан — те кĕреетĕп-ха консерваторие… Çук, фиалка шăрши марччĕ пуль шыранă кĕввĕн сăлтавĕ, темскер урăххиччĕ…»

Кӳршĕ алăкĕ шалтлатни илтĕнсен тин Славик каялла пӳрте кĕчĕ. Тепĕр кунне те Славик çав ăшра вĕлтлетсе çухалнă туйăмран килнĕ кĕвĕпех асапланса ларчĕ, анчах каллех нимĕн те пулмарĕ. Вара вăл пӳрте питĕрсе урама тухрĕ.

Кил умĕнче ăна Эльвирăн амăшĕ, çу кунне пăхмасăрах çăм тутăрпа чăптаннăскер, тытса чарчĕ.

— Ак, Славикпе кайăр, — терĕ вăл, хĕрĕ енне çаврăнса. — Славик, ертсе кай-ха Эльвира аппупа Георги пиччӳне çĕве мастерскойне… Тĕлне пĕлместпĕр, теççĕ. Мана, чирлĕскерпе, тапратса тухрĕç.

— Пыратăн-и? — Славик çине ыйтуллăн пăхрĕ хĕр.

— Мĕнех… Атьăр, — «Георги» тенĕ çын çине сăнаса пăхрĕ Славик: «Каччи пуль ĕнтĕ».

— Эсĕ çулне кăна кăтарт. Ху пымасан та пултаратăн, — терĕ хĕр.

Славик чĕнмерĕ. Вĕсем бульварпа кайрĕç.

Урамĕн ячĕ çеç бульвар-ха. Вăл тăват-пилĕк çул каялла кăна хир пулнине асилтерме те пăрахман. Кунта халĕ те чăрăш тăрри, сӳсен, хĕрлĕ-кĕрен вăрăллă чĕкеç ути, çунса кайнă лампочкăна аса илтерекен пуçлă хăлха çакки курăкĕ ӳсеççĕ. Ĕмĕрĕсене çакăнта йăва çавăрса ирттернĕ тăрисем те — иртнине манаймасăр — бульварах киле-киле лараççĕ. Пĕр каçрах купаланнă çĕнĕ пӳрт тăрринче тĕлĕннĕ хĕрхи вĕçсе тăрать. Çĕре сулхăн мĕлке те ӳкереймен тутар вĕрени айне пĕчĕк хĕрача ларнă та бульварта пуçтарнă тĕрлĕ çеçкесене, шурă платье арки çине майлаштарса, ывăç тупанĕпе çапать. Ун кĕпи арки тавраллах çав тĕрлĕрен чечек ӳкерчĕкĕсем тĕрленнĕ, анчах сарри те, хĕрли те, кăвакки те хура тĕслĕ.

— Чечеклĕ кĕпе тăхăнас килчĕ-им, ачам? — тет Эльвира, ун умне кукленсе. — Çуса та каймасть ĕнтĕ халь…

Хĕрача, палламан çынсенчен ютшăнса, хăрах аллипе куçне, тепĕр аллипе кĕпе аркине хуплать, кĕç-вĕç йĕрсе ярас пек, куç айĕн пăхса, тутине тăсать, унтан сиксе тăрать те тара парать.

Эльвира тарнă ачана ĕмĕтлĕн савакан куçпа ăсатать, Георги çине йăпăрт пăхса илет. Георги вара, куçĕнчен çеç сисĕнмелле кулăпа телейлĕн çуталса, вăтанса кайнă хĕре хулĕнчен тытать. Хĕрĕн аллинче — хутпа чĕркенĕ тĕркем. Кăшт çĕтĕлнĕ кĕтессинчен пĕркенчĕклĕх çӳхе пурçăн курăнать.

Каччăпа хĕре Славик уй варрине килсе ларнă поселокăн вăрман уçланкинчи вĕçне ертсе тухрĕ. Мастерскоя лешсем пĕрле кĕчĕç.

— Васкамастăн пулсан, кĕтсе тăр пире, — тесе хăварчĕ Эльвира арçын ачана.

Славик карта çумĕнчи пĕрене çине ларчĕ. Кăнтăрларан иртнĕ хĕвел çунтарса пăхать. Унтан пытанма вăрмансăр пуçне пĕр пысăк йывăç сулхăнĕ те тупаймăн халь ку çĕнĕ поселокра. Çуртсем нумайăшĕ хулари пекех. Çыннисем те хулара ĕçлеççĕ. Çакăнпа пĕрлех çутçанталăкĕ — ялăн. Çакна май хулари пек те мар, ялти пек те мар хăйне евĕр кăмăл-туйăм кунта çыннăн.

Хĕрпе каччă мастерскойра нумаях тăмарĕç.

— Эс кунтах-и-ха, Славик? — терĕ Эльвира, арçын ачаран кăшт çеç иртсе кайманскер.

— Хăвăр кĕтме каларăр та.

— Чăнах та… — терĕ хĕр, аса илме тăрăшнă пек. — Атьăр, çак вăрмана кĕрсе курар.

Поселокăн икĕ вĕçĕнче те вăрман пур. Ку вăрманĕ хулапа каякан шоссе леш енчи мăн вăрмантан поселок çумне татăлса юлнă. Урлă каçсан, турех поселок улăхне тухатăн. Илемĕ — хулан йывăç питомникĕ те çаралнă вар хушшисем. Вар хушшисенчен, хăва-çӳçе тĕми айĕнчен, çăлкуçсем тапаççĕ. Ир-каç çăра тĕтре пухăнса тăрать. Вăрман кайăкĕсемпе тупăшса, улăх кайăкĕ — карăш авăтать.

Вăрманта Славик çырла пăхкаларĕ. Эльвира чечексем шырарĕ. Георги: «Эх, аван! Ах, аван кунта!» — тесе хăлаçланчĕ. Унтан ешĕл партас тымарри тăпăлтарса килчĕ.

— Çакна пирĕн хĕрсем, хĕрлĕ пулма, чăмласа пите сĕреççĕ. Кур, чăн-чăн женьшень пек, — силлесе кăтартрĕ вăл çын мăйĕпе пуçĕ майлă черетленсе кайнă пӳрне хулăнăш тымар сăнчăрне.

Эльвира килтен тухнă чухнехи пек хавасланмарĕ, чĕнмесĕр пычĕ, Георгирен аяккарахра çӳреме тăрăшрĕ. Сăнĕ эрлĕклĕ курăнчĕ. Вара Славикĕн ăна темшĕн шеллес килсе кайрĕ.

«Чăнах качча каять-ши вăл? — шухăшларĕ Славик, Эльвира пĕччен юлсанах тем шухăша кайса чарăннине асăрхаса. — Чăнах пуль». Хĕр тепре пĕччен юлсан, Славик ятарласа ăна тĕмĕ хыçĕнчен сăнаса тăчĕ.

Хĕрелсе кайнă та, пуçне çĕкленĕ те — тăрать ăвăс вулли çумне таянса. Ăнсăртран пуçне пырса кĕнĕ вăрттăн шухăшĕнчен хăй вăтаннă тейĕн. Георги ун патне пырсан, вăл карт! сикрĕ те намăсланнăн йăл кулса илчĕ. Çак самантра хĕр тĕлĕнмелле илемлĕн курăнса кайрĕ. Çак çĕнĕлĕхе унра каччи асăрхамарĕ те пулас — хĕре тӳрех пилĕкĕнчен ыталарĕ. Эльвира каччин аллипе сăмахсăрах сирчĕ. Çак самантрах ун питĕнче тин çеç выляса тăнă çĕнĕ илем çил çинчи хунар çути пек сӳнсе ларчĕ. Паллама çук улшăннă хĕртен каллех Славик паллакан Эльвира пулса тăчĕ. Хĕр вара кăмăлĕ çук çĕртенех хавасланнă пек пулса кайрĕ. Сăлтавсăрах кулчĕ. Вăл макăрас вырăнне кулнă пек туйăнчĕ Славике. Вăрманта е пĕр енчен, е тепĕр енчен унăн виçесĕр çĕкленчĕк сасси илтĕнчĕ. Ним çукранах сăмах турĕ вăл. Пĕчĕк уçланкăра пĕрин çурăмĕ çине тепри хăпарса тăрса палан çеçки хуçакан икĕ хĕрачаран та чĕнмесĕр иртмерĕ вăл. Кĕçех Славик çывăхĕнчех унăн:

— Мĕн тăватăр эсир кунта? — тенĕ сасси илтĕнчĕ. Ку сасса хирĕç хихиклетсе илчĕç. Вара — çăва тухсан сасартăк тăсăлса кайнă çинçе кĕлеткеллĕ хĕрачасем малтан виçеллĕ пулнă та, халĕ çур пĕçĕ таранах кĕскелсе юлнă платйисене, шăши хӳри пек çивĕчĕсене вĕлтĕртеттерсе, çуйхашса чупса иртрĕç Славик умĕнчен — тăрна ушкăнĕ пек.