Электронлă вулавăш

I

Шофер кабинăна кĕрсе ларичченех вăрçма пуçларĕ:

— Мотор мухмăрне вĕри шывпа чĕртрĕмĕр, хамăн хăть тăсăлса ӳк. Куратăн-и, алсем лăстăртатса чĕтреççĕ. Эх, шофер ĕçĕ те çав… Ни уяв çук саншăн, ни вырсарникун, ни çынсем пек йĕркеллĕ тум тăхăнса çӳрейместĕн, — тесе кабина алăкне хупрĕ. Павел Семенович, стартера пĕр хушă ӳлеттерсен, каллех каялла тухса моторпа чылай вăхăт аппаланчĕ.

Николай Иванович шарламарĕ. Шофер кăмăлне вăл аван пĕлет: япăх çанталăкра яланах çапла мăкăртатать, тӳпери турра ятлаçать.

Павел Семенович машина капотне хупрĕ, кĕрсе ларсан, кабина алăкне икĕ хут шартлаттарчĕ (кĕрĕк пиншак арки хĕсĕннĕ-мĕн), тем çухатнăн ассăн сывларĕ, моторне тапратса ярса, шухăшне малалла тăсрĕ:

— Машина мухмăрне чĕртрĕмĕр, манăнне вăт — нельçе. Текерлĕк пурнăçĕ çав ĕçекен шоферăн: чун йăшкать — ĕçме ыйтать, пыр пăрçа анине курнă тăрнанни пек ярăнать. Хам эпĕ ĕçекенниех мар. Паян Матрена Федоровна айăплă: юбилей тăватпăр, тет, «кĕмĕл çӳç» туйĕ, тет. Çитрĕм каçхине рейсран. Çĕркаçхи çанталăка ху пĕлетĕн: кĕрсе ларса тинке тухрĕ. Хывса пăрахрăм хамăн вараланчăк тумтире те — тӳрех ваннăна. Ылтăн этем манăн Матрена Федоровна: ятлама пĕлмест, пĕр сивĕ сăмах та илтеймĕн. Тепĕр интеллигент йышши хĕрарăм пулсан, шофер шăршинченех хăрамалла, кĕпе-тум-тире те тытса çăвас çук. Хăвах пĕлетĕн шофер ĕçне: пылчăкра унăн яланах машина айĕнчи пĕр-пĕр деталь çĕмĕрĕлет, вара çарти пек «пластунски» шусах пылчăк ванни ăшне кĕрсе выртатăн: сивĕре баллон шăтать, ун чухне алсене тăм илтерменни кăна. Çитетĕн киле тарăхса, машина шухăшласа кăларакан пĕтĕм çынсене çĕрти-çӳлтипе вăрçатăн. Чĕре кăкарăнчăкри хаяр йытă пек çапăнать кăкăрта. Çитетĕн те çапла — таса та ăшă хваттер, апат хатĕр.

— Таçта кĕрсе ларса шăнса пăсăлтăн пуль тесе, чун юлмарĕ, — вĕтеленет арăмăм. Гаража кайса пăхрăм. Ма ытла çĕрлене юлтăн?

Манран вăл вунă çул кĕçĕнрех, хама вара пĕчĕк ачана пăхнă пек пăхать. Тарăхни майĕпен иртсе каять.

Гараж та, çамрăк хулан пĕртен-пĕр урамĕ те хыçа тăрса юлчĕç, самосвал, хăвăртлăхне ӳстерсе пырса, çул çине сиккелесе тухрĕ.

Чӳрече пас чĕнтĕрĕнчен тасала пуçларĕ, кабина та самаях ăшăнчĕ ĕнтĕ. Чĕркуççи çине хунă пысăках мар чăматанран çеç çаплипех пĕççе сивĕ çапать. Николай Иванович пальто арки уçăлса кайнине асăрхарĕ, чăматанне чĕрçинчен илсе юнашар лартрĕ.

Шофер пăшăрханнине вăл аван туять: унăн та ытти çынсем пек канас килет ĕнтĕ. Анчах мĕн тăвăн-ха, вырсарникун та ĕçлемелле пулса пырать пулсан? Çулĕ аптрамасан, ыран ирхине ирех тухнă пулсан та, ĕлкĕретчĕç пулĕ. Виçĕ кун хушши çил-тăман аташрĕ-çке. Çула тасатса пĕтернĕ-ши, пĕтермен-ши? Ыран тухăн та — çур çула та çитеймĕн. Ĕç кĕтмест. Комбинат — çĕршыври чи пысăк стройкăсенчен пĕри. Ăна палăртнă вăхăтра туса пĕтермелле. Тата… Чи çывăх шухăшне шофертан пытарать Николай Иванович. Халĕ хăйсем каякан Вăрасар поселокĕнче вăл çамрăклăхне ирттернĕ, унта юлашки вăхăтра çичĕ çул хушши пулман… Юлташĕсем саланса пĕтнĕ ĕнтĕ: хăшĕ Çĕпĕрте, хăшĕ Çурçĕрте, пĕри тата таçта космодром таврашĕнче ĕçлет. Çапах чун темĕнле тĕлпулу пуласса сисет, чĕре такама, палланă та çывăх юлташа курасса шантарса тапнăн туйăнать.

Çула айлăм тăрăх хывнă тейĕн. Икĕ аяккипе юр тытмалли решетке картасем лартса тухнă та, вĕсене юр хĕвсе лартнă: чус вĕçĕсем вырăнĕ-вырăнĕпе пачах палăрмаççĕ. Шоссене унта та кунта çуна çулĕ хĕресленĕ, улăмпа тислĕк тăкăнса юлнăран çав çулсем катаранах курăнаççĕ.

Машина хăвăртлăхне ӳстерчĕ, кабинăна хирĕç скреперсемпе çап-çутах тасатнă шоссе юхма тытăнчĕ. Павел Семенович кĕрĕк пиншак çухавине вĕçертсе ячĕ те, ларкăч хыçĕ çине меллĕрех таянса, каллех калаçма пуçларĕ.

— Çапла çĕркаç ваннăран тухрăм та зала кĕтĕм. Куçăм-пуçăм алчăраса кайрĕ. Сĕтеле шап-шурă çивиттипе витнĕ, ури тайăлас пек тĕрлĕ çимĕç лартса тултарнă. Шампански кĕленчи кĕмĕл витнĕ чиркӳ тăрри евĕр çуталса ларать, пĕçернĕ кăвакал урисене çӳлелле çĕкленĕ, тĕтĕмленĕ селедка çăварне симĕс сухан хыпнă.

— Такам килмелле-и-мĕн? — ыйтатăп хайхи.

— Никам та килмелле мар, — тет Матрена Федоровна.

— Асту-ха, паян мĕнле уяв?

Апла та, капла та пуçа ватса пăхатăп: менелник мар, Совет Çарĕн кунĕ çитесси те тепĕр икĕ эрне. Пĕр-пĕр чаплă çын çуралнă кун пулсан кăна.

— Эх, эс, — тет мана Матрена Федоровна. — Паян эпир мăшăрланнăранпа вунă çул тултарчĕ.

Акă еплерех уяв шухăшласа кăларнă вăл. Чĕлхе-çăварăм ман пуклакрах.

— Вăл юбилее чĕрĕк ĕмĕр пурăнсан ирттереççĕ, — тетĕп. — Вырăссем пек каласан, пирĕн иксĕмĕрĕн «кĕмĕл çӳç» уявĕ тума иртерех-ха.

— Санпа, Павлик, чĕрĕк ĕмĕр те виçĕ çул пекех хăвăрт иртсе кайĕ, — тет мана хирĕç арăм.

Пырса калаç ĕнтĕ эс унпа. Ялан çапла ырă сăмахпа тавăрать вăл. «Санăн çул çинчи йывăрлăхусене куратăп та, хамăн та вăйлăрах пулас килет. Эсĕ — сивĕре, эпе ăшă пӳртре, эсĕ хирте çĕр каçатăн, эпĕ мамăк çивитти витĕнсе выртатăп», — тет.

Уяв-тăк — уяв. Сĕтел хушшине лартăмăр çеç, юлташ персе çитрĕ. Пĕрле ӳснĕ, пĕрлех çара кайнă, пĕрлех виçĕ çул фронтра терт курнă юлташ. Манашкалах вăл та баранка çавăрнă, çил-тăманлă сивĕ каçсенче манашкалах кабинăра çĕр каçнă. Пурнăçра пĕр йăнăш çеç турĕ вăл. Тĕрĕссипе каласан, йăнăш темех те çук ăна. Арçын авланнине йăнăш шутне кĕртес пулсан, чĕрĕк этемлĕх кăмăлсăр пулнă пулĕччĕ. Çапла çав, юлташăм манăн çара кайичченех авланчĕ. Хăвах ăнланмалла: вăрçă вăхăчĕ, килĕнче чирлĕ амăшĕ кăна юлать. Уйăх çурă пурăнчĕ вăл арăмĕпе. Такам та пĕлет пин те тăхăрçĕр çирĕм пиллĕкмĕш çулта çуралнисем салтакра нумай пурăннине. Çитрĕмĕр персе. Ман юлташăн амăшĕ çукчĕ ĕнтĕ, арăмĕн аллинче — виçĕ уйăхри ача. Апла та, капла та шухăшларăмăр. Кăларса ярас — ăçта кайтăр? Ашшĕ-амăшĕн ахаль те йыш çителĕклĕ. Пĕччен пуçăн ача ӳстересси — яшка пĕçерсе çиесси мар. Тата ачи айăплă мар. Вăрçă та тăлăх-турат шутне нумай ӳстерчĕ, мĕншĕн тата халь çеç шăтнă çеçкен пуласлăхне амантмалла?.. Малтанах шăв-шав та илтĕнсех каймарĕ (Мишăпа эпир пĕр вырăнтах ĕçлерĕмĕр). Уявсенче хăнана та кайкаланă. Ăмсанаттăм та вĕсен шăкăл-шăкăл пурнăçне. Тепрер виç çултан хам та авланса хутăм. Кайран вара ĕçлеме урăх вырăна куçарчĕç. Çулталăк еннех çухатрăм Мишăна. Куçса килтĕмĕр каллех Шупашкара. Таврăнатăп çапла пĕр каçхине ĕçрен. Пĕр гастроном умĕнче хайхи юлташăм сулланса тăра парать. Патне пытăм. Çапла та капла. «Çын ачине пăхса ӳстеретĕп, — тесе нăйкăшать манăн юлташăм. — Арăм халĕ те улталать мана. Эпĕ ăна ĕлĕкхишĕн каçартăм, вăл ав… Чунăм текерлĕк пек макăрать. Ăшне пусарма текерлĕк сывлăх шывĕ ĕçет, эп — эрех ĕçетĕп».

Ӳсĕр çын палкани сунарçă халапĕпе пĕрех; чăнлăхне тупма та, вĕçне-хĕрне тухма та йывăр. Çавăтрăм та «макăракан текерлĕке», килне илсе кайрăм. Миша çур пăт сĕлĕ çинĕ лаша пек тулхăрать, арăмĕ йĕрет. Мана атте-анне судья лăпкăлăхне паман, хĕрсе каясран хăраса тухса тартăм хăвăртрах. Тахăшĕ тĕрĕс? Çитсенех Матрена Федоровнăна каласа патăм. Вăл пĕр эрне кайкаласа çӳрерĕ вĕсем патне. Уссиех пулмарĕ. Çав хушăра Миша правасăр тăрса юлнă. Ирхине мухмăр чĕртнĕ те… «Гаишниксене» вĕсене çавах: аллă грамм ĕçнĕ-и, çур литр-и — шăршă кĕрет пулсан, сывпуллаш правупа. Манăн арăм шкултан таврăнать те — вĕсем патне. Çулталăк çӳрерĕ çапла. Мишăна пĕр завода вырнаçтарчĕ, каçхи вăтам шкула вĕренме кĕмешкĕн хистерĕ. Çын турĕ вĕт унран. Халь Миша сан пекех, инженер, эп вĕренмесĕрех тăрса юлтăм. Ăçта манăн вăхăт? Яланах инçе çула хăвалаççĕ.

— Арăмĕ Мишăна чăнласах улталанă-и? — чăтаймасăр ыйтрĕ Николай Иванович.

— Çук. Çын элекĕ таса пуçа кастарать. Пур вĕт çавнашкал хура ăшчиксем. Çĕлен те вăрттăн сăхмасть, вĕсем вăрттăн çыртаççĕ.

— Ĕнер тата Мишăна мĕн пулнă?

— Аслă ачи пирки. Вăл ăна саккăрмĕш класран вĕренсе тухсан техникума ярасшăн, арăмĕ — вăтам шкула. Тавлашса кайнă. Эс хăвăн ачу мар тесе куçран сĕвĕресшĕн-и? Техникумĕ имĕш, Шупашкарта мар, Горький хулинче. Çураçаççĕ каллех. Паян Матрена Федоровна вĕсем патне каять. Каллех унăн пулăшăвĕ кирлĕ иккен Миша çемйине.

— Юбилей мĕнле тата?

— Сыпкаларăмăр. Арăм ман эрех илме пĕлмест. Шампански те хĕрли çĕклесе пынă. Паян ĕçе каяс çук тесе ытларах хĕртĕм пулас, халĕ ак мухмăр чуна илет.

— Иртсе каять вăл.

— Иртесси иртет. Ăшă пӳртре çын нишленет, çула тухсан чирли те сывалать.

Николай Иванович çак шуйланарах калаçма юратакан шофер çине — ыра арăмпа ыр курса пурăнакан ырă чунлă Павел Семенович çине, пăхса пычĕ-пычĕ те ассăн сывласа илчĕ. «Телейлĕ эс», — теесси килчĕ унăн шофера, анчах шарламарĕ.

II

Вĕсен хыпаланса тухни кăлăхах пулчĕ. Çула пĕтĕмпех хырса тасатнă-мĕн. Килме васканине шофер урăхла ăнланчĕ.

— Тăван кĕтес вилене те шăтăкран кăларать.

Николай Иванович унăн танлаштарăвĕ ăнăçсăр терĕ, çапах Вăрасар хăй патне туртнине пытармарĕ.

Машинăна гостиница килхушшине кĕртсе лартсанах, вĕсем икĕ вырăнлă пӳлĕме вырнаçрĕç. Ресторана кăнтăрлана хупнăччĕ, çавăнпа столовăйне кайрĕç. Халь те поселокра пысăк пасарах пулать-мĕн, унта пухăнакан йышлă халăх столовăйри апатсене çисе пĕтернĕччĕ ĕнтĕ. Çавăнпа йӳç купăста яшкипе «шыв чăххи» (Павел Семенович треска пулла çапла калать) илчĕç. Гостиницăна таврăнсан, кăшт выртса канас тесе, Николай Иванович минтере стена çумне пăрахса ун çине таянчĕ. Ăшă пӳлĕмре вăл часах тĕлĕрсе кайрĕ. Вăраннă çĕре каç сăнĕ çапнăччĕ ĕнтĕ. Юнашар пӳлĕмре электриксем пулас, республикăна электрификацилесси çинчен калаçаççĕ, пĕр-пĕринпе хĕрсех тавлашаççĕ, темĕнле подстанцие урăх вырăна лартасси çинчен канаш тытаççĕ. Павел Семенович юлташĕсем патне кайнăччĕ — çаплах таврăнман. Шофер вунă çул еннех автоколоннăра ĕçленĕ, кашни районтах темиçешер уйăх командировкăра пурăннă, çавăнпах пуль нумай çынна паллать.

Николай Иванович урама тухрĕ. Çанталăк татах та уяртса пăрахнă. Çĕнĕ юр çинчен шăнтать ĕнтĕ. Тӳпери уйăх кӳтсе ĕнтĕркенĕ. Хырăмĕ ун çурăмĕ çумнех çыпăçса ларнă, начар выльăх пек курпунне кăларнă. Çĕнĕ юр çинчен шăнтсан, уйăхĕпех сивĕ пулать, тетчĕç. Каллех ĕнтĕ строительство ĕçĕсем чарăнса ларас патне çитеççĕ, каллех канашлусем, летучкăсем пуçланаççĕ. Васкасси, ятлаçасси, пĕр-пĕрне кӳрентересси вăйланать, анчах Атăл çинчи гиганта, темле чăрмав пулсан та, вăхăтра ĕçе ямалла. Комбината тунă çĕрте Николай Ивановича пĕтĕм республика, пĕтĕм çĕршыв ĕçленĕн туйăнать. Акă Вăрасарти пĕр пĕчĕк завод та вĕсене пулăшать, ятарласах комбинат заказне пурнăçлать. Ыран, ав, вăл тунă çĕнĕ оборудование тĕрĕслесе пăхса комбината илсе каймалла.

Ĕç çинчен шухăшлас килмерĕ. Палланă вырăнсем, çĕнĕрен тухакан кивĕ ӳкерчĕксем иртнине аса илтереççĕ. Николай Иванович ашшĕ те инженер. Коля шăпах вунпиллĕкре чухне Вăрасара куçса килнĕччĕ вĕсем. Ашшĕн кунта нумаях пурăнма май килмерĕ. Виçĕ çултан Шупашкарти пĕр пысăк заводра ĕçлеме тытăнчĕ.

Çамрăкăн асĕнче саккăрмĕшпе вуннăмĕш классенче вĕреннĕ вăхăт ытларах тăрса юлать. Кунтах Кольăн пĕрремĕш юратăвĕ çуралнă. Анчах çав тери хитре те пур арçын ачасем юратса пăрахнă Люся ытлашши никам еннех те пăхасшăн марччĕ, вăтам шкул пĕтернĕ çулах курма килнĕ капитан-лейтенанта качча тухса, Ленинграда куçса кайрĕ. Коля икĕ çул Люсьăна аса илсе асапланчĕ, нимĕнле хĕр çине те пăхасшăн пулмарĕ. Ун чухне вăл ĕнтĕ Хусанта хими технологин институтĕнче вĕренетчĕ. Çуллахи каникулта Казахстана, пăрлак çĕрсем çине комсомол путевкипе кайса ĕçленĕ. Таврăнасса унтан кĕркунне çеç таврăнатчĕç, виçĕ-тăватă кун ашшĕ-амăшĕ патĕнче пулкаланă хыççăн — каллех института.

Пĕрремĕш юратăвăн ыратăвĕ тем тери вăйлă пулсан та, вăхăт чуппи çав ыратăва лăплантарать. Иккĕмĕш курс пĕтерсен, Кольăн Виктор ятлă юлташĕ Вăрасара канма пыма чĕннĕччĕ. Сывлăхĕ япăхланнă пирки Казахстана çав çул вăл пурпĕрех каяймастчĕ. Вара кăмăлласах тăван поселока çул тытрĕ.

Çитнĕ кунах Кĕçĕн Çавала шыва кĕме кайрĕç. Шыва тенĕрен, Çавала пĕвелесе пысăк пĕве тунă, çавăнпа тарăнăшĕ те, урлăшĕ те ашкăнмалăх пур.

Çурма çулта вĕсем пĕрле вĕреннĕ Аньăна тĕл пулчĕç. Хулсăр çитса кĕпе, босоножки тăхăннă хĕр те, хăйĕн ал хурси пек çивĕтне çурăм хыçне янăскер, шыва кĕме каятчĕ. Ал тытрĕç, хăйсем сăнран улшăннинчен тĕлĕнчĕç. Аня халь те Кольăна курсанах палан пек хĕрелсе кайрĕ. Хĕр ăна юратнине пĕтĕм класс мар, шкул та пĕлетчĕ пуль. Коля хăй çеç çавна асăрхаман. Тепре чухне çав юрату ăна савăнтарнă та, анчах вăл Аньăна ниме тăман ăссăр хĕрача тесе шутланă-çке-ха. Вĕренессе те ытла та начар вĕренетчĕ. Учительсем Аня пĕлменнине час-часах каçаркалатчĕç, мĕншĕн тесен вăл тăлăх çеç мар, икĕ шăллĕне пăхса усратчĕ. Кам пĕлет, ун чухне вунултă-вунçичĕ çулхи çамрăкăн чĕри ют хуйхăшăн кулянман пулас. Ыттисем кайса та пулăшкалатчĕç.

Пĕр калаçу аса çирĕп кĕрсе юлнă.

— Аня, вĕренсе тухсан ăçта каятăн? — ыйтнăччĕ Люся.

— Типографине.

— Мĕн тума пĕлен эс унта?

— Хаçат çапма.

Ытла та кулăшла пулса тухнăччĕ ку: сочиненисене нихăçан та «виççĕ» паллăран ытла çырайман хĕр хаçат кăларма каять. Çавăнпах Аньăна «спечатница» е «корректор» тесе чĕнетчĕç.

«Печатницăна» хĕр кĕлетки ытла та палăрмалла кĕнĕччĕ. Пĕчĕк пĕвĕ тăпăл-тăпăлччĕ, пĕçĕ шăммисем сарăлнăччĕ, кăрăн-кăрăн кăкăрĕсем питех те куçа курăнмалла палăратчĕç. Сăмси çех çаплипех каçăрччĕ. Коля курчĕ те ăна халиччен асăрхаманнине асăрхарĕ: янахĕ ун пăч путăк иккен. Пичĕ тапса тăракан сывлăх сĕткенĕпе тулнă. Ăна курсанах пĕр-пĕр улах кĕтесре çурăлнă илемлĕ чечеке асилетĕн… Шыва пĕрле кĕчĕç, каçхине паркра тĕл пулчĕç. Каччă хĕре ăсатса ячĕ. Вĕсен хушшинче темле паллах мар, чĕрене ачашшăн кăтăкласа хăй çинчен асилтерсех тăракан туйăм çуралчĕ. Мĕнле-ха вăл ăна ку таранччен асăрхаман? Епле хитреленсе кайнă Аня, çын пулнă. Ĕçлет кăна мар ĕнтĕ вăл халĕ, шăллĕсене те тĕрĕс çул çине тăратать. Тен, çав таса туйăмран малашне юрату пушарĕ те хыпса тухатчĕ-и? Тупăнчĕ те пĕр сăлтав, çулсем урăх çĕрелле пăрăнчĕç.

Поселокра кĕркунне çитсе пыни сарала пуçланă çулçăсенчен палăра пуçланăччĕ. Коля кайма хатĕрленнĕччĕ ĕнтĕ, сасартăк Ленинградран Люся курма килчĕ.

Хĕр-тантăшсем ун çинчен тутисене пăрса калаçрĕç.

— Офицер арăмĕ. Стиляга. Ĕçсĕр пурăнса темĕн те шухăшласа кăларăн.

Кивĕ юрату каллех çиеле тухрĕ. Коля Люсьăпа тĕл пулма сăлтавсем шырарĕ. Упăшки çав вăхăтра çар карапĕпе пĕр ют çĕршыва кайнă-мĕн. Çавăнпах-ши, Люся хăйне хăй ытла та ирĕклĕ тыткаларĕ. Килсен иккĕмĕш куннех вăл курорта кайнă аппăшĕпе йыснăшĕ килне хăй çуралнă кун ячĕпе хăна пуçтарчĕ. Унта Викторпа Кольăна та чĕннĕччĕ.

Люся çак икĕ çул хушшинче татах хитреленнĕ: куç тĕкĕсене, куç хăрпăкĕсене хуратни те, тутине кăшт кăна палăрмалла хĕретни те ăна питĕ килĕшӳллĕ. Мода тенĕрен, Люся питĕ пĕлсе те кирек кама та илĕртмелле тумланать.

Менелник савăнăçлă иртрĕ. Коля çĕрĕпех Люсьăпа ташларĕ, çав каçхине çывăрма та унтах юлчĕ. Пĕр эрнере пĕтĕм ĕç татăлчĕ: ют çын арăмне «вăрланă» каччă Хусана тухса кайрĕ.

— Телей вăрланине юратать, — тавăрчĕ Люся та.

Çырăнман çамрăк мăшăр хула хĕрринчи пĕр пысăках мар çуртра хваттер шыраса тупрĕ. Чуп-чуп уйăхĕ юмахри пек иртсе кайрĕ. Ашшĕпе амăшĕ туй тума тесе чылай укçа ярса пачĕç. Анчах каярахпа пурнăç мар, тамăк пуçланчĕ. Стипенди вăл пĕр çынна та çителĕксĕр. Тумланма юратакан Люся çĕнĕрен те çĕнĕ платье, туфли туянасшăн çунчĕ. Ĕçлеме каясси çинчен аса та илмерĕ. Кольăн çĕрлехи сменăра кочегарта ĕçлеме тиврĕ. Унта та укçа нумаях илеймерĕ вăл. Çитмен пурнăç вăрçтарать, теççĕ. Çĕнĕ çемьене шăв-шав кĕре пуçларĕ. Хуллен-хулленех Люся урăхларах курăнма тытăнчĕ. Пĕррехинче киноран таврăнсан, Люся хăйĕн ал хурси пек çивĕтне салтса пукан çурăмĕ çине çакса хучĕ. Çак ют çын çивĕчĕ Коля чĕринче темле чуна çӳçентерекен сивĕ туйăм çуратрĕ. Тĕрлĕрен крем сĕретчĕ пит-куçне Люся кашни каç.

Çапла пулса тухрĕ кайран: пĕрлешсен виçĕ уйăхран Люся уйрăлса кайрĕ. Çулланарах панă çар çыннине качча тухрĕ. Нумай шыв юхрĕ унтанпа. Çичĕ хутчен çĕр питне юр хупларĕ, çичĕ хутчен тăван çĕр çуркунне сĕткенĕпе тулчĕ. Вĕренсе тухнă Коля Дзержинск хулинчи хими заводĕнче ĕçлерĕ. Иртнĕ çул ăна Шупашкар çывăхĕнче çĕкленекен хими комбинатне куçарчĕç. Халĕ вăл ОТК начальникĕ. Халлĕхе пĕр цеха çеç ĕçе янă-ха. Аппарат та пĕчĕк. Çавăнпа Кольăна комбинат директорĕ час-часах урăх ĕçсем тума хушать.

Уйăх çурă каярах, çĕнĕ çул умĕн, Коля Виктортан çыру илчĕ. Питĕ пыма ыйтать ăна Виктор. Çыру вĕçĕнче вăл пĕр вăрттăнрах хыпар пĕлтернĕ: Аня качча тухмасăр çаплах ăна, Кольăна, кĕтсе пурăнать имĕш.

Çĕнĕ çул умĕн Кольăн сăрăсен цехĕ валли хатĕрлекен оборудование тĕрĕслесе пăхма тата ĕçлеме вĕренмешкĕн Германири Демократиллĕ Республикăна тухса кайма тиврĕ. Унта уйăх çурă иртрĕ, Вăрасара чĕннĕ вăхăтра каяймарĕ.

Ку вара ăшра темле канăçсăрлăх çуратрĕ. Пĕрле вĕреннĕ юлташĕсем çине-çинех аса килчĕç. Аня курăнатчĕ час-часах тĕлĕкре. Тĕлĕкрен Аня пурнăçа куçрĕ. Унпа çыхăну татăлнишĕн Коля хăйне айăпларĕ, хăравçă, хăравçă тесе вăрçрĕ. Ку таранччен те каçару ыйтманшăн хăйне тарăхрĕ. Тахçанах манса кайнисем тепĕр хут куç умне туха пуçларĕç.

…Вĕсем ун чухне паркран таврăнатчĕç. Аня, юрату телейĕпе тулнăскер, Кольăна çапла каланăччĕ:

— Чĕре пĕринпе çеç тулать, эп сана ĕмĕр-ĕмĕр юратăп. Эсĕ мана юратмăн, пирĕн çулсем пĕрлешмĕç, анчах сана самантлăха та манса каймăп.

Уйрăлу пуласса сиснĕ-ши хĕр чĕри? Е каччă хăйне ытла та çаврăнăçусăр тытнă-ши? Хĕн халь калама, ытла та хĕн.

Унтанпа çичĕ çул иртрĕ. Ватăлса кайнă çĕрĕмĕр çичĕ хут çуркунне кĕрекине ларчĕ, çичĕ хут çамрăкланчĕ. Çĕр çинче çичçĕр миллион туй та пулса иртрĕ пуль, çичçĕр миллион каччă авланчĕ пуль. Коля та çирĕм çичĕ çула çитрĕ.

Çапах та хĕр сăмахĕсем паянчченех хăлхара янăрарĕç:

— Чĕре пĕринпе çеç тулать, эп сана ĕмĕр-ĕмĕр юратăп…

…Вăхăта сая ярас мар тесе, Коля Викторсем патне утрĕ.

III

Шаннă кайăк йăвара пулмарĕ Кольăшăн. Виктора Шупашкара ĕçлеме куçарнă иккен. Вĕсем патне килне кĕрсе тухсан, пĕр хушă Коля ниçта кайма аптраса тăчĕ. Çанталăк татах сивĕте пуçларĕ. Шăнса кайнă çамрăк уйăх курпунне кăларнă. Ура айĕнчи юр кăчăртатса макăрать. Пĕчченшерĕн иртен-çӳренсем, электричествăсăр урамсем кичем те салху пек туйăнчĕç.

Юлашкинчен Коля тăруках каялла çаврăнса утрĕ.

…Хапха алăкне питĕрмен. Пӳрт патнелле чие йывăççисемпе хупăрланнă хăма сарнă çул пырать. Ăна юртан хырса тасатнă. Пӳрт аркинчен çенĕке тĕксĕм мĕлке ӳкнĕ.

Николай Иванович çенĕк алăкне шаккарĕ. Малтан вăтанарах, хуллен кăна, каярахпа икĕ-виçĕ хут хыттăнрах тăрăнлаттарчĕ.

— Кам унта? — илтĕнчĕ кăшт çĕтерех панă, анчах палланă сас.

— Эпĕ-ха, — хăй ятне каларĕ кĕтмен хăна. Алăк уçăлчĕ те, сăмсана темĕнле духипе хутăш эрĕм утă шăрши кӳ-ӳ пырса çапрĕ.

— Кĕр, мĕнле килме пĕлтĕн? Асăрха, кунта картлашка, ан такăн.

Ун сассинчен Николай Иванович хăйне епле кĕтсе илнине пĕлме тăрăшрĕ, анчах сивлеклĕхе те, ăшăлăха та пит сисмерĕ.

Йывăç пӳрте темиçе пӳлĕме пайланă. Мăкне сӳспе çапнă, çавăнпа пĕренисем хитре, пĕтĕм пӳрт ăш-чикĕ хăтлă.

Хăна хывăнса малти пӳлĕме иртрĕ. Кунта çав палланă çаврака юман сĕтелех, улт-çичĕ таянмалли пукан тата икĕ чӳрече хушшине лартнă диван-кравать. Çĕнни вара мĕнпурĕ те ĕçлемесĕр ларакан телевизор та кăвак йăрăмлă çĕнĕ сĕтел çивиттийĕ кăна. Сĕтелĕ çинче уçса хунă кĕнеке выртать, кăвак кантăк ваза ăшне икĕ чечек лартнă.

Аня кĕске çанăллă кăвак кĕпе тăхăннă, кĕççе туфлипе. Вăрăм çивĕтне пуç тӳпине çавăрса хунă, çавăнпа çаврака пичĕ тăрăхларах курăнать. Сулахай аллинче Николай Иванович ылтăн сулă асăрхарĕ, вара сасартăках çӳçенсе илчĕ. Хĕре панă малтанхи парнеччĕ вăл. Илсе килессе ăна куккăшĕ фронтран илсе килнĕччĕ. Пĕрремĕш класа каякан Кольăна вăл ыталаса илнĕччĕ те:

— Авлансан арăмна парнеле е чун юратнă хĕрне, — тенĕччĕ.

Çухатмасăр, амăшне кăтартмасăр усранăччĕ сулăна Коля. Кайран Люсьăна парнелесшĕнччĕ, анчах урăхла пулса тухрĕ. Тепрер эрне тăхтанă пулсан…

Аня та Николай сулă çине ытларах пăхнине асăрхарĕ пулас, хĕрелсе кайса çапла каларĕ:

— Пĕр кун та алран вĕçертмен. Ăна курсанах сана аса илетĕп. Тимĕр япала парнелесен, сивĕнет, теççĕ. Эс ăна мана парнеленĕ чухнех ăшра шухăшларăм та — калама хăяймарăм. Çаплах пулса тухрĕ: сивĕнтĕмĕр.

Сасси ун катаран калаçакан çын сасси пек хуллен те вăйсăррăн илтĕнчĕ.

— Ылтăн — тимĕр мар, — тӳрре тухма тăрăшса тавăрчĕ Николай Иванович. — Мăшăрланнă чух тата çĕрĕ улăштараççĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн