Электронлă вулавăш

Арçук та сасă пачĕ:

— Çав чăвашăн кивĕ япалана юсаса асапланас йăла нихçан та пĕтес çук пуль. Тыт та ĕнтĕ пуртă тăршшипе унтан-кунтан кĕрслеттер. Лаçра питĕ лайăх çунса каять. Культмагра дюраль тĕплĕ кимĕсем те виççĕр тенкĕ кăна тăраççĕ. Америкăра машинăсене юсаса нихçан та чăрманмаççĕ. Тӳрех пресс айне хураççĕ. Унтан шăратма яраççĕ. Хăвăрах калатăр вĕт, киввине юсасси çĕннине тăвассинчен йывăртарах тетĕр.

— Америкăра мĕнлине ăçтан пĕлен вара? — ыйтмасăр тӳсеймерĕ Хветура аппа.

— Пĕлетĕп, — чăртмаххăн каласа хучĕ Арçук.

— Эй-й! Халех ан куштанлан-ха. Ырăсен ырсемĕ тирпей те перекет тенĕ. Ĕмĕрĕ тăршшĕпе чăваш пурлăх пуçтарать, эпĕ усă кураймасан йăхри çынсем валли юлтăр тет. Асаттесен йăлине манар мар-ха, Арçукăм. Сан дюраль тĕплĕ киммӳ урăх çынсем валли юлтăр. Эпир пуррине ĕçе кĕртер.

Арçук хăйĕн сăмахе витменнипе ашшĕ çине вĕчĕхсе пăхса илчĕ.

— Çавăнпа ĕмĕрхи япаласене пуçтаратăр-и-ха?

— Пуçтаратпăр çав, Арçукăм. Ним япала та çăкăр ыйтмасть. Кирлĕ пурнăçра кирлĕ пулать. Аслаçупа асаннӳренех юлнă тăлăпсене пăсса кĕрĕк çĕлетсе патăмăр та, еплерех каçăрăлса çӳрерĕн! Мантăн-им çавна? Пуррине ватма-çĕмĕрме çăмăл-ха. Тьфу! тесе сурса иртме те ним те мар. Çуккине тупма вара ай-ай кăна! Мĕн чухлĕ вĕрентетĕп ĕнтĕ сире! Пурлăх умĕнче каппайчăк ан пулăр тетĕп. Ăçтан тупăнчĕ çак манер? Вăрт-варт, лăрт-ларт! Тух та пер! Çап та ват! Çĕнни пулать, çĕнни пулать. Çĕнни çине çĕнни ăçтан çитермелле тетĕр? Пуçпа шутлатăр-и?

Арçук хирĕç чĕнмерĕ. Кимĕ юсанă чухне те мăшăлтатса кăна çӳрерĕ.

Хĕлимун пичче кимме унтан-кунтан шаккакаласа илчĕ.

— Дюраль кимĕ лайăхрах тетĕн-и-ха çак? — лăпкăн та йĕкĕлтенĕ сасăпа ыйтрĕ ашшĕ.

Арçук каллех нимĕн те чĕнмерĕ.

— Ку мĕнрен начар вара? Хĕррине тимĕрпе тыттаратпăр та — пулчĕ те. Сăмси лайăх, хӳри лайăх...

Мана кĕлете чуптарчĕ, унта сӳс ланчашки пулмаллаччĕ терĕ. Тупса таврăннă çĕре ашшĕпе ывăлĕ хушшинче хирĕçӳ тухсах кайнă, эпĕ те пулман пулсан, пĕлсех тăратăп, Арçук хальхи пек кăна мар, хаяртарах калаçмаллаччĕ. Хăйпе хăй хуçа пулма пăрахас патнех çитнĕччĕ: тутисем кăвакарнă, алли-ури чĕтрет, сасси чанкăлтие тухнă.

— Мĕн кунта пурне те хăвăр пек пурăнтарасшăн? Малашне ăçта тула тухмаллине те ыйттарасшăн пулăр, — терĕ те Арçук кимĕ тĕпне ура кĕлипе кĕрслеттерчĕ. — Кĕлмĕçсем! Вак-тевек пуçтарсах чунăр тухтăр! — терĕ тата кăшт вăхăтран.

— Халех капла та, ĕçлесе савăнтарас пулсан мĕн калаçнă пулĕччĕ-ши ку? — ман еннелле пăхса каларĕ Хĕлимун пичче.

— Ан хăра! Ĕçлĕп, сан пек мар ĕçлĕп. Пуспа укçа шутламăп сан пек!

Тем япалаччĕ аллинче. Астумастăп. Çĕрелле вăркăнтарчĕ те урам калинкки еннелле чупса кайрĕ. Шашулкка шаклатса юлнине кăна илтрĕмĕр.

Хĕлимун пичче ывăлĕпе иккĕшĕн хушшинче ырă мар калаçу пулса иртнине сăн-питрен те, сасăран та палăртмарĕ.

— Çак шăтăка питĕрме шалатка пит кирлĕ те... Хветура аппу тупса памасть-и? Кайса ыйтса пăх-ха...

Часах шăтăк-çурăксене питерсе пĕтертĕмĕр, кимĕ тĕпне сăмала ирĕлтерсе ятăмăр, кĕсменсене сăрларăмăр. Каç енне çанталăк уяртрĕ те, Хĕлимун пичче кимме шыв хĕррине антарса хурасшăн пулчĕ. Кӳршĕри арçынсене чĕнтĕмĕр (çанталăка пула вĕсем те килтех ларнă), йышпа урапа çине йăтса лартрăмăр. Урапа туртакансем эпир пултăмăр, Хĕлимун пичче хыçалтан пычĕ, кимĕ унталла-кунталла сулăнма тытăнсан пире кăшкăра-кăшкăра чарчĕ. Хăваллă çырана çитсен кимме курăк çине антарса лартрăмăр.

— Урапине хапха умĕнче хăварăр, — терĕ Хĕлимун пичче пулăшма килнĕ кӳршĕсене, — эпир кимме тĕрĕслесех пăхасшăн.

Хăйĕн те кĕсмен авăсса пăхас килнĕ ĕнтĕ. Ахлата-ахлата хул шăнăрĕсене вылятрĕ.

— Шыв сăрхăнни курăнмасть пулмалла, — терĕ вăл иккĕ-виççĕ те.

— Çук, курăнмасть.

— Лар ман вырăна. Авăсма пĕлетне? Кăвакал авăрне çитсе килер. Чим, тăхта...

Кимме тайăлтарсах Хĕлимун ура çине тăчĕ. Асăрханма та манчĕ пулать-и?

— Чăнкă çыраналла иш-ха. Хăвăртрах, хăвăртрах!

Хăва тымарĕсенчен çакланкаласа, вĕлтĕренсемпе мăянсене ватса çырана хăпарма васкарĕ. Эпĕ те кимме çырана туртса кăларса ун йĕррипе тăвалла хăпартăм.

Элттем-шелттем талпиçенпе юнашар урисене сарлакан пусса, аллисене кăкăр çине хĕреслесе тăрать Хĕлимун пичче.

Кăвакал авăрĕ еннелле тинкернĕ. Çамкине картлантарса куçне хĕснĕ.

— Çамрăк куç, пăх-ха. Çавă-и?

Мĕн пăхмаллине пĕлмесĕрех кăвакал авăрĕ еннелле тинкертĕм.

— Куратăн-и? — вырăнтан хускалмасть Хĕлимун пичче. — Çавă-и?

Çавă тессе те, çавă мар тессе те кĕтсе тăмарĕ, аллине лас! сулчĕ те улăх тăрăх утса кайрĕ. Эпĕ ним ăнланмасăр хытса тăрса юлтăм. Ут кăшкарĕсем мелкеленсе ӳсекен вырăна çитет те калле таврăнать, унтан, плацра парада хатĕрленекен салтак пек, варт çаврăнать те сĕтеклĕ курăка имĕрсе улăхалла утса каять. Хăй тĕллĕн сасăпах калаçать.

— Хветурапа иксĕмĕр шутланă пекех пулса тухрĕ иккен. Шăп та лăп çапла пулса тухрĕ. Çак çултах алăран вĕçерĕнчĕ...

Хĕлимун пичче хăй малтан тăнă вырăна таврăнчĕ. Çӳçне-пуçне тусăнтарнă талпиçен йĕпписем чикесрен асăрханмасăрах ун айне кукленсе ларчĕ, сӳсхӳре курăка ывăçласа татрĕ, ăна пуç урлă ыткăнтарчĕ.

Арçынлăхпа арçын тивĕçне хисепе хуракан Хĕлимун пичче пек çынсем çапла сасартăк виçерен тухса халсăрланаççĕ тесе шутламанччĕ те, эпĕ Хĕлимун пиччене шеллеме тытăнтăм. Пуç çĕклейми йывăр чирпе асапланакана асаилтерет вăл, çавăнпа халь-халь шыв пама тархасласса е сывлăш пăвăннăран çуха вĕçертме ыйтасса кĕтетĕп. Ăна та, кăна та тумарĕ. Хĕлимун пичче мана илтĕнмеллех шăлне шăтăртаттарса илчĕ те хашлаттарса сывласа ячĕ.

— Çавă пуль-çке ача-пăча хавасĕ, — терĕ те ӳпкелекен куçĕпе мана тĕсерĕ: эсĕ те çавăн хăраххиех мар-и?..

Унăн куçĕнчен хăраса ӳкнĕскер, эпĕ çаврăнса тăтăм. Хĕлимун пичче хистенĕ чухне курманнине тинех куртăм мар-и? Кăвакал авăрĕнче янкăр пĕлĕт тĕслĕ кимĕ ишет, кĕсменсем асамат кĕперĕн тĕпренчĕкĕсене сирпĕнтереççĕ кăна. Кимĕ хыçĕнчен сăнă пек вĕçлеке шыв çулĕ тăсăлать. Кимĕçне палларăм та мĕн пулса иртнине тинех ăнлантăм...

Лупас айĕнче кимĕ мăкланă-сăмалаланă чухне калинкке шашулккине шанлаттарса хăварнă Арçук лавккана кайнă та дюраль тĕплĕ çĕнĕ кимĕ туяннă. Мĕнле майпа (юлташĕсем пулăшнă пулинех) ăна шыв хĕррине илсе аннă, хăçантанпа кăвакал авăрĕнче кĕсмен авăсать — ăна пĕлейместпĕр ĕнтĕ. Ку Арçукшăн атте-анне хушнипе пурăнса çитет, хам кăмăлпа хам хуçа тенине кăна пĕлтерчĕ пулсан, Хĕлимун пиччешĕн чăн-чăн пурнăç инкекĕ пулчĕ-ши? Вăл асапланнине пăхса тăма та йывăр. Çав асапа сирме май çук тăк, киметме тӳр килмĕ-ши тесе сăмах хушрăм.

— Арçук мар пуль вăл. Урăххи такам пуль...

Хĕлимун пичче илтмĕш пулчĕ. Унăн хăйĕн те сасартăк килсе капланнă шухăшĕсенчен хăтăлас килет. Май шырать — тупаймасть.

— Каçар-ха леш çырана! — сасартăк кăшкăрса ячĕ вăл. Çакă ĕнтĕ унăн çăлăнăçĕ тесе шутларăм та чăнкă çырантан сикрĕм, кимĕ сăмси умне çитсе те тăтăм. Хĕлимун пиччене кĕтетĕп. Вăл, утма вĕренекен ача пек, урисене аран-аран ылмаштаркалать, çыр хĕррине çитсен анма вырăн тупаймасăр аптăраса тăчĕ.

Тинех кимĕ хӳрине вырнаçса ларчĕ. Çырантан хускалтăмăр та, хăвăрт-хăвăрт авăсма тытăнтăм. Кимĕ вырăнтах тăнă пек туйăнать. Пĕтĕм вăйран талпăнса авăсатăп. Кимĕ хăйăрлă çырана пырса тăрăнсан та темиçе хутчен ухăнса илтĕм.

— Хветура аппу умĕнче нимĕн те ан шарла. Илтрĕн-и? — терĕ Хĕлимун пичче. — Хĕрарăма пурне те пĕлтерме юрамасть...

Çыранпа тăвалла утса кайрăмăр. Шыв кукăрĕнчен иртсен Хĕлимун пичче ӳкнĕ йăмра çине ларма каларĕ. Халĕ вăл ялан курма хăнăхнă Хĕлимун пичче — кунĕ кăмăллă, шухăшлă куçсемлĕ çын.

— Кимĕ туянмалăхах камран укçа илнĕ-ши? Амăшĕ аплах иртĕхтерес çук-ха...

— Никамран та илмен, — персе ятăм, — хăйĕн пулнă...

— Хăйĕн? — тĕлĕнсе ыйтрĕ Хĕлимун пичче. — Мĕн сутса тунă вара? Мĕн сутса?

— Руслан Михайловичпа....

— Э-э! — тӳрех чарса лартрĕ, калама та памарĕ. — Чухларăм, чухларăм. Ашшĕ те айккинчи укçа тесен пăрлă шыва та сикет, вутран та хăраса тăмасть. Апла-ха... Ку пирĕн йĕпе сăмси ăна ӳкерсе илет-и? Кама куран — çапла пулан тени тĕрĕс-ха. Пирĕн хамăрăн йăхра та çук мар-ха çавăн пекки. Юнĕ пырать-ха. Шăллăм çаплаччĕ, эс калакан Руслан пекчĕ. Хума пĕлмен япалана пит час куçлать. Мĕн чуль вăрçман пуль, мĕн чуль вăрçман пуль! Ĕçле çынпа тан теттĕм, çынна кирлинчен ытлашши ним те кирлĕ мар теттĕм. Кăмăл чикки çук ĕнтĕ. Çынна ăмсанать. Унран иртесшĕн антăхать. Ялта ан пурăнах, несĕл ятне ан ярах терĕм те — хулана тухса кайрĕ. Унта та пăрахмасть-ха йăлине. Айккинчен кĕмелли укçа тесен, турăшăн та, пуç касма хатĕр. Укçа чул кастарать тенĕ чăваш, ямăт укçа пуç кастарать. Харпăрлăх туйăмĕ кашнинех пур, чармасан вăл виçине пĕлмиех хăпарса каяять. Эпир çынсем вĕт, кашни тăвас тени хыççăн кайсан-и? Нихçан та ниçта та йĕрке пулмасть. Шăллам çавна ăнланасшăн мар. Манăн хамăн философи тееет кăна. Хырăм философийĕ вăл санăн тесе вăрçатăп та — тытăнать хамах намăслантарма. Санăн, тет, вăл та çук, ку та çук. Ан пултăр ара. Кирлĕ пулсан ăна та, кăна та туянатăп. Укçа тесе те намăс-симĕсе çухатас марччĕ. Этемĕн чи пысăкран та пысăк тивлечĕ вăл — намăс-симĕс...

Йăлăхмарăна-ха итлесе тенĕн ман çине пăхса илчĕ те вăхăтлăха шăпланчĕ.

Пĕр хускатнă калаçăвне вĕçлемесĕр пĕрех чарăнас темерĕ пулас. Анчах хальхинче мар, кайран-кайран шăллен пурнăç-тăрмăшĕ çинчен каласа пачĕ-пачех. Халĕ вара ансат та çăмăл тупăнакан укçа çынсене мĕн тери пăснине вăрçрĕ.

— Раççей ухмахах тухса кайрĕ ĕнтĕ, — терĕ шăл витĕр. — Пурте ансат укçашăн хыпăнса ӳкнĕ, пĕрне-пĕри çаратаççĕ, вĕлереççĕ, мĕн кăна тумаççĕ, тупата...

Ун шăллĕне эпĕ курман, тĕрĕссипе, ятне-шывне те пĕлместĕп. Хĕлимун пичче те ун ятне пĕрре те асăнмарĕ. Шăллăм та шăллăм тет кăна.

Çакскер Шупашкара куçса кайсан Атăл леш енче вăрман хуçалăхĕнче ĕçленĕ. Унта ăна патшалăх хваттерне панă; сĕтелĕ-пуканĕ, кавирĕ-паласĕ, люстри-çуткăçĕ — пурте, пурте патшалăх шучĕпе туяннăскерсем пулнă. Хулана куçса килнĕ чухне çакскер хваттер хапине кăна тăратса хăварнă. Виçĕ машинăпа пурлăх тиесе каçнă. Çирĕм темиçе тенкĕ тăракан люстрăсене те тиркемен, цементласа лартнă ваннăна та хăпăтса илнĕ. Клубран илсе пынă магнитолăна та пулин хăварман. Тытăннă сутлашма. Пĕр япалине те суд шыраса илеймен. Пĕртен-пĕр магнитолăна кăна леçсе пама тивнĕ. Япалисене вара пĕрне те çĕн хваттере кĕртмен, пурне те дачăна леçсе хунă.

— Эх, мĕскĕн Раççейĕ! Мĕнле кăна чăтать? Ансат укçана вĕреннисем пĕр ман шăллăм кăна мар-çке. Вăрлаççĕ, çаратаççĕ. Ай, хăçан кăна турă курĕ çавсене?

Хĕлимун пиччен мана мĕнле пулсан та, мĕнле пулсан та çак çылăхран çăлса хăварас килнине чухлатăп ĕнтĕ. Арçука алăран вĕçертнĕшĕн куляннине пит палăртасшăн пулмарĕ, мана çине тăрсах хăйĕн тасалăхне парасшăн çунса çӳрерĕ. Пĕр пуçланăскер, шăллĕ çинченех каласа пĕтерес терĕ пулас. Пĕринче мана хулпуççинчен лăп-лăп тутарчĕ те çав калаçăвах малалла тăсрĕ.

— Вăт, ывăлăм, — терĕ вăл, — итле эпĕ каланине, итле тс пуçа хыв. Мана халь тин тем каласан та, тем кăтартсан та улăштараймастăн. Сана темле те авма-хуçма пулать. Пурнăç илемĕпе хавасне ан сутах. Çынна кирли нумай: пӳрчĕ те, мунчи те, нӳхрепĕ те... Анчах çын умĕнче мухтанма мар. Халĕ-çке такам умĕнче каппайланма, пурлăхпа мухтанма тем те пĕр тăватпăр. Шăллăм мунчи пиркиех каласан-и? Илсе кайрĕç мана та. Хăй пеккисем йăтăнса пычĕç. Мĕн кăна хăтланмаççĕ? Пĕри уртăш милĕкĕ хуçнă, тепри эрĕм тăпăлтарнă. Хăмăш милĕкĕ усăллă тесе ĕнентерчĕ тахăшĕ. Ларчĕç те машинăна хăмăш татма Шашкара тухса вĕçтерчĕç. Мунча кĕме тытăнтăмăр. Пĕри тепринчен ăслăрах пуласшăн.

— Мунча чулне фарфор изоляторсем хумалла. Шарт! кăна тăвать, — тет пĕри.

— Изолятор мар, керамика пăрăхсем лайăхрах. Кувалдăпа вататăн та...

Шутласа ларатăп хайхи. Изоляторне те, пăрăхне те урăх çĕрте кирлĕшĕн туса кăлараççĕ-çке. Кусем ав мĕнле сая тăваççĕ иккен. Çырма чулне кайса кăларма йывăртарах мар-и?

Ăшши пама пикенчĕç. Сăра сапаççĕ чул çине, эрех сапаççĕ. Иртĕхрĕç те иртĕхрĕç. Хăйсем лапка çине хăпараймаççĕ те, шыçмакскерсем сывлайми пулаççĕ, ана-ана тараççĕ. Мунча умне тухаççĕ те эрехне-сăрине лĕрккеççĕ кăна.

— Кĕтĕмĕр те мунча! — теççĕ хăйсем.

Ĕлĕк пирĕн ялта улпут пурăннине каласа паратчĕç ваттисем. Çавсен ачисем мунчана пар лаша кӳлсе каятчĕç тет. Мунча хыççăн ял тăрăх катаччи чупатчĕç тет. Ман шăллăм улпутне курман, йăлине ӳкерсе илнĕ. Çапла асассишĕн айккинчен килекен укçашăн кавсăлать те...

Хĕлимун пичче çумăр пĕлĕчĕсене сире-сире тухакан хĕвел çине нихçан курман пек пăхса илчĕ. Вăл мана та нихçанхинчен çутăрах та хаваслăрах пек туйăнчĕ.

— Хĕвел тухрĕ, хĕвел тухрĕ! — ушкăнпа кăшкăрашма пикенчĕç хăвалăхри кайăксем.

Курăк-йывăç пуç çĕклерĕ. Хĕлимун пичче кăна канăçсăрланма пăрахаймасть-ха. Мана пыра-пыра лăпкать.

— Уттарар килелле. Кимме лайăхах сăнчăрларăн-и? Шывпа юхса каймалла мар-и?

— Лайăхах пулмасăр...

Кăвакал авăрĕ еннелле пăхса илчĕ. Кунтан çăра хăвалăх та ешĕл çаран кăна курăнать.

— Килсен-тусан шăллăмран хăпмасть çав, — тере Хĕлимун пичче.

Кам пирки сăмах пынине хăвах пĕлетĕн тенĕ пек ман еннелле çаврăнчĕ.

— Лешĕ çăвăр сапса хăварнă иккен. Эпир ăна сисмен те пулать-и-ха? Çук-ха, çук. Темле чире те сыватаççĕ те, ку усалран кăна пистересчĕ-ха. Пурăнтăр ашшĕ пек. Кала-ха, начар-им ман пурнăç? Çиес килнине çиместпĕр-и? Тăхăнас килнине тăхăнмастпăр-и? Сивĕ пӳртре пурăнатпăр-и?

Хĕлимун пиччен йывăр алли хулпуççине перĕннине туйрăм.

— Сана та Арçук пĕччен ачаш ӳсесрен ямарăмăр. Пĕр çăвартан тенĕ пек пурăнтăр, анчах иксĕр икĕ тĕрлĕ. Юнранах килет-ши? Юнран тесен ĕнтĕ, йăхăмăрта такам та, темле çын та пулнă. Воспитанирен тесен, пĕр пекех навусланă, пĕр пекех шăварнă... Мур пĕлет-и?.. Асту, тепре ыйтатăп, Хветура аппу умĕнче ним те ан персе яр. Арçукпа хам калаçатăп...

Киле таврăнса апатлансан, пĕр хушă канса илсен Хветура аппа Арçука асаилчĕ.

— Ăçта хăвартăр эсир ăна?

— Хăварман, юлташĕсене курчĕ, — ирĕксĕртен пек каласа хучĕ Хĕлимун пичче, Арçук çинчен мантарма юри урăх калаçу пуçларĕ. — Çĕпĕртен çыру килмерĕ-и паян?

— Çук-ха. Салам та, хыпар та çук.

— Килет, — татса каларĕ Хĕлимун пичче. — Аслă ывăлне хăйсем патне илсе каясшăнах пулĕç-ха.

— Ниçта та каймастăп, кунта ӳснĕ, кунтах юлатăп, — терĕм эпĕ.

— Юлатăп тенипе... Хăвăн кăмăлу. Иксĕр пĕр харăс çемьеленсен те кĕтес çитет. Вĕренсе пĕтерĕр-ха малтан.

Çакă кунччен килте пире, Арçукпа иксĕмĕре, пĕр çын туса калаçатчĕç. Шывпа сапса уйрăлмискерсем, йĕкĕрешсем тесе ӳстернĕскерсем икĕ талайлă, икĕ кăмăллă икĕ çын пулнине тин ăнланса илчĕç пулас та уйрăмшар чĕнсе илсе ĕç хушма тытăнчĕç. Çакă кунранах Арçукпа иксĕмĕр хушшăмăрти хутшăнусем те урăхланчĕç: пĕр-пĕринчен айккинче çӳреме сăлтав шыракан пултăмăр.

Шофера вĕренсе тухсан аттепе анне патне каяс шухăш та хускалчĕ, анчах çакăнта ӳснĕ, çакăнтах юлатăп тесе персе янă та — малашнехи пурнăç мĕнле çаврăнса тухасса кĕтме кăна пултаратăп.

Аттепе анне пусахласах чĕнсен е илмех те килсен Хĕлимун пиччепе Хветура аппа умĕнче нимле айăпăм та çук тесе вĕçрен шухăшлатăп. Çĕпĕрте мана асаилкелеççĕ-и, пачах манса пурăнаççĕ-и? Ăна та пĕлместĕп. Унта пĕрре те пулса курман та, аттепе анне килĕ пĕрре те тĕлĕке кĕмест. Хĕлимун пичче килĕнчен вара, чăнах та, хăпса тухас килмест.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн