Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Ывăлне вутра çунтарнă палачсем.

Ĕненме пит йывăр çак сăмахсене.

Ман ылхан çунтартăр вĕсене!

Амăшне илсе çитернĕ палачсем:

«Ывăлун кĕлне пуçтар та куркана

Вĕçтерсе яр çилпеле ăна!»

Ывăлĕн кĕлне илсе çитернĕ вăл килне,

Вăл ăна шăварнă куççульне тăкса.

Ывăлĕ, асамлăн чĕрĕлсе тăрса,

Тав тума пуçланă амăшне.

Ĕненес килет ман çакă сăмаха,

Тав тăвас килет ман савнă халăха.

Тунсăхласа тăрать çап-çамрăк чăраш,

Çуртри илем ăна пĕрре те кирлĕ мар.

Савăнтарас тесе ăна ан тăрăш,

Ун хăйĕн пурнăç, эпĕр кирлĕ мар.

Çĕнĕ çула кĕтсе илеç епле телейлĕн:

Ташлаç, юрлаç, кулаç кунта çынсем.

Смала куççулĕпе йĕрет-çке темшĕн,

Çак чăрăш вăрмана аса илсе.

Сукмакпа эп утап,

Савние асăнса,

Çунат хушнăн хама.

Курас çук эс, сукмак,

Ман хыççăн пырса,

Ман чунри çулăма.

Ман савни килетех,

Сисетех чĕннине,

Тухса тăрĕ кунта.

Ак илтеп çул çинчех

Ут ури сассине,

Çывхарать вăл кунта.

Çимун тантăшĕсенчен пăрăнарах çӳрет, вĕсемпе ытлашши хутшăнсах каймасть. Тантăшĕсем урамра мечĕк хăваласа чупаççĕ, вăл вара вĕрентекенсем киле панă ĕçсене хăвăртрах туса пĕтересчĕ тесе тапаçланса ларать. Тусĕсем ирсерен физзарядка тăваççĕ, пĕр çур сехет чупаççĕ. Çимунăн вĕсемпе пĕрле чупма вăхăт çукпа пĕрех. Уроксене хăвăртрах туса пĕтерсе амăшне пулăшма васкамалла. Арçын ача кĕнеке вулама çав тери юратать, кăштах пушă вăхăт тупăнсанах алла кĕнеке тытать. Юлашки вăхăтра ытлашши нумай вулани юрамарĕ пулас, куçĕ те япăхрах кура пуçларĕ, вĕрентекен доска çинче çырса ăнлантарнине ăнланайми пулчĕ, ăнланман вырăнсене килте тепĕр хут вуласа хăйне ăссĕн ăнланма тиврĕ.

Кăçалхи вĕренӳ çулне те арçын ача иртнĕ çулхинчен япăхрах вĕçлерĕ, унччен дневникра ытларах «пиллĕксем» куçа илĕртетчĕç, кăçал «тăваттăсем» нумайрах.

Çимун амăшĕ кроликсем усрать. Вĕсен йышĕ çу каçипе çĕре те çывхарать. Кроликсене пăхма çамăл мар, кунĕпех çитермелле, йăвисене кулленех тасатмалла, шыв ĕçтерме те манса каяс çук.

Амăшĕ Çимуна кашни кунах кроликсене валли курăк çулса килме хушать.

— Эпĕ хам кролик ашне пачах та çиместĕп. Мĕншĕн манăн вĕсене пăхмалла? Кам çиет, çав пăхтăр! — мăкăртатма пăхать арçын ача, çапах та чирлĕ амăшне хĕрхенсе алла çава тытса уялла васкать. Анкарти хыçĕнчи пушă выртакан уйри курăка тахçанах кроликсене çитерсе янă, пахчари çум курăка та çăлса пĕтернĕ, нумай кирлĕ çав йышлă кролик çемйине.

Малалла

Ап-ап-ап! Ап-ап-ап!

Çанçурăма лăппи лап!

Çапса кăлар чир-чĕре,

Лайăх пултăр ӳт-тире!

Асавпуçсен килĕнче

Пылпа шерпет куç çинче,

Шăртлă милĕк патакки

Нартлаттарать кут çинче!

1995, раштав, 14.

Авăркас, Асавпуçĕнчи

Микула Ефимовсен мунчи.

Лаппи-лаппи лап çине,

Çын сăмаххи чул çине!

Ăшши лайăх панă чух

Пире сăмах тивес çук!

1990, утă, 6.

Валерий Егоров мунчи.

Хĕрӳленсех пырать хĕвел кăварĕ...

Пуян та аслă пурнăç хуçи пек,

Хĕвел çĕршыв çине сапа пуçларĕ

Хăй ăшшине чăн Улăп ывçипе.

Вара шур юр, чун кĕнĕ пек сасартăк,

Пăшăлтатма пикенчĕ уй-хирте.

Анчах чĕлхи тепле вăрттăн пулсан та,

Эпир ăна чухлатпăр ĕмĕртен.

Вăрттăнланни ахаль кăна шур юрăн!

Ун айĕнче вăранчĕç çулкуçсем.

Пин сасăпа вĕсем пуçарчĕç юрă,

Выля-выля, хаваслăн тĕркĕшсе.

Пĕр-пĕринпе ăмăртмалла чупăççĕ,

Çитме васкаççĕ аслă Атăла.

Хĕвел çинче çиçсе йăлтăртатаççĕ

Тăкăнса кайнă чĕрĕ ылтăнла.

Камăн алли çакна халь тытса чарĕ!

Хĕвел пăхать те ăшшăнрах кулать.

Тăван çĕршывăн аслă юн тымарĕ —

Хăватлă Атăл — тулнăçем тулать.

Юханшывсем васкаççĕ пинĕн-пинĕн

Пĕр çулпала, пурте пĕр çĕрелле.

Ачисене ачашшăн кĕтсе илнĕн,

Пурне те Атăл хăй çумне илет.

Çавал, Сăр шывĕ, Ункă, Энĕш, Вылă...

Ытти ĕçчен те ятсăр çырмасем

Сунаççĕ пурте: «Атăл пултăр вăйлă!» —

Малалла

Ухсай Яккăвне

Калаçасчĕ куçа-куçăн

Тытса савăш куркине...

Анчах ак çыратăп, тусăм,

Фронтăн хирти пуштине.

Шухă вăхăт иртсе кайрĕ,

Пурнăç улшăнчĕ йăлтах.

Тăвăлран эс хăрамарăн,

Пултăн чăтăмлă салтак.

Манăн ĕç те саншăн паллă:

Кунсем çил пек иртнĕçем,

Хаçата валли васкавлăн

Хатĕрлетĕп хыпарсем.

Сăвă, умстатья çыратăп

Яланхи хастарлăхпа.

Канашлатăп, калаçатăп

Хаçат урлă халăхпа.

Каяймастăп çĕр каçа та

Хăш чухне вара киле.

Анчах хушăран сасартăк

Иртнĕ кун аса килет.

Эпир утнă алла-аллан;

Пирĕн иртнĕ яшлăхра

Пулнă ĕмĕр асăнмалăх

Тĕрлĕ ырă мыскара.

Эпир иксĕмĕр çӳренĕ

Çĕршыв тăрăх сахал, мар.

Çут тĕнчен тăватă енĕ

Пире чĕннĕ савăнма.

Çула тухнă — тĕрĕс утăр,

Çӳрĕр çĕр çинче чипер!

Каç пулсассăн, ухлĕм-утă

Пулнă пирĕншĕн минтер.

Малалла

Çуркунне çитрĕ ĕнтĕ. Йывăçсем тутлă ыйхăран вăранчĕç. Акă пĕррехинче улмуççипе чие çырли тавлашса кайрĕç. Улмуççи хăйне пĕрмаях чи илемли тесе шухăшланă тет. Чие çырли хăйне илемлисен шутне кĕртнĕ тет. Улмуççи калать тет: «Эпĕ чи илемли, ман улмасем тутлăрах сан çырлуран!» Чие çырли пĕртте парăнмасть улмуççие: «Эсĕ хăвăн çине пăх-ха, кĕркуннеччен ларатăн хăвăн улмусене пиçтерсе. Эпĕ вара часах пиçетĕп». Вара улмуççи чие çырли çине çилленсе хурлăханран ыйтнă тет: «Кам чи илемли? Эпĕ е чие çырли?» Хурлăхан каланă тет: «Пĕлместĕп çав, пĕлместĕп. Эсĕ пуль ĕнтĕ, анчах эпĕ хама чи илемли тесе шутласа пурăннăччĕ». «Мĕншĕн?» — тесе ыйтать улмуççи хурлăханран. «Мĕнле мĕншĕн? Мĕншĕн тесен эсир çеç илемлĕ пулсан урăххисем пурте кӳренеççĕ сирĕн çине», — тесе каларĕ тет хурлăхан.

Слива йывăççи илтрĕ те тавлашăва хутшăнчĕ: «Ку тĕнчере пурте илемлĕ! Пĕтĕм чĕрчун, çын, ӳсентăран, хурт-кăпшанкă хăйсен илемĕпе çут тĕнчене илем кӳреççĕ. Çавăнпа та мĕн усси тавлашни!»

Çакăнтан вара йывăçсем урăх тавлашман тет, пурте хăйсен улми-çырлине ӳстерсе çынсене савăнтарнă тет.

Эй, çынсем, калăр, — кам курнă — пĕлтерĕр

Эп савакан ытарми куçсене.

Сикĕп унта авăра сикнĕ евĕр,

Тек вара курмăп çак çут тĕнчене.