Европӑри вӑрмансем сахалланса юлнишӗн чи малтанах этем яваплӑ. Кивӗ тӗнчере ҫын ури пырса пусман вӑрман тупма май ҫук ӗнтӗ, анчах хальхи вӑхӑтра кунта аркатаканӑн утти ҫеҫ мар.
Вӑрманти ҫутҫанталӑкӑн упранса юлнӑ лаптӑкӗсене час-часах уйрӑм майпа хӳтлӗхре усраҫҫӗ, ҫыннисем те унта ытларах ырӑ шухӑшпа килеҫҫӗ.
Хӑй тӗллӗн ӳссе ларнӑ вӑрман лаптӑкӗ Европӑра пурӗ 27 ҫеҫ шутланать, анчах та юлашки ҫулсенче ырӑ туртӑмсене те асӑрхама пулать, сӑмахран, тискер чӗрчунсем таврӑнаҫҫӗ, вӑрман лаптӑкӗсем те ӳсеҫҫӗ.
Европӑра халӗ чи пысӑк «вӑрман утравӗсем» Раҫҫейре, Финляндире, Швецире, Норвегире тата Румынире сыхланса юлнӑ.
Далее...
Кашни халӑхӑн хӑйӗн йӑли-йӗрки. Теприсемшӗн вӑл, тен, тӗлӗнмелле, пуҫа вырнаҫмалла мар пек туйӑнать.
1. Индонезири Балире шӑла хӑйраҫҫӗ. Яш пӗве кӗнӗ тапхӑрта тӑваҫҫӗ ҫакна. Хӗр е каччӑ ҫемье ҫавӑриччен шӑлне хӑйраттарать. Е ку йӑлана туйра пурнӑҫлаҫҫӗ. Йӑлапа килӗшӳллӗн, асав шӑлла хӑйраҫҫӗ. Ҫапла ҫын усал вӑйсенчен хӑтӑлать.
2. Индонезире тидонг халӑхӗн туй йӑли ҫапларах: каччӑ юрату ҫинчен темиҫе юрӑ юрламасӑр хӗр питне кураймасть. Чи тӗлӗнмелли: туй хыҫҫӑн арӑмӗпе упӑшкин виҫӗ кун та виҫӗ каҫ ҫӑвӑнма юрамасть.
Ҫулла пулса иртнӗ ҫак калаҫу халӗ аса килчӗ. Ун чухне Шупашкар хула кунӗччӗ. Самолетсем вӗҫнине курма тесе кайнӑччӗ те шоу пуҫланиччен вӑхӑта ирттермелле кӗнеке вуласа ларнӑ вӑхӑтра сак ҫине манпа юнашар 45-сенчи арҫынпа хӗрарӑм пырса ларчӗҫ. Хӑйсем ӑшӑ вырӑнта канни пӑхсанах паллӑ: ӳчӗсем иккӗшӗн те самай пиҫӗхнӗ.
Ҫаксем сӑмах чӗнчӗҫ те калаҫса кайрӑмӑр. Чулхула облаҫӗнчен пулчӗҫ. Шупашкар хула кунне курма ятарласа килнӗ иккен. Ӑнланнӑ тӑрӑх, вӗсем – хӑйсен бизнесӗпе аппаланакан ҫынсем.
Ку ҫурта 1997 ҫулта уҫнӑ. Хӑй вӑл Испанире вырнаҫнӑ, Бильбао хулинче. Хальхи исскуство музейӗ илемлӗ вырӑнта тӑрать — йӗри-тавра илемлӗ Нервьюн шывӗ юхать.
Ҫак ҫурт чӑн та питӗ хӑйнеевӗрлӗ. Инҫетрен пӑхсан темӗнле карап теме пулать ӑна. Ун дизайнне Френк Гери шутласа кӑларнӑ, деконструктивизм стилӗпе хатӗрленӗ.
Деконструктивизмӑн никӗсӗ Жак Деррид француз философӗн идеисем ҫинче никӗсленет. Ҫавӑн пекех Совет Союзӗн 1920-мӗш ҫулӗсенче аталаннӑ конструктивизм стилӗ те йӗр хӑварнӑ теҫҫӗ.
Иртнӗ эрнере, чӳкӗн 18-мӗшӗнче, Китайри тухӑҫ енчи Иу хулинче таварпа тиенӗ пуйӑс ҫула тухнӑ. Вӑтам Ази урлӑ каҫса унӑн Испанири Мадрида ҫитмелле. Ҫулӗ пурӗ 21 кун тӑсӑлӗ. Ҫапла май ҫак чукун ҫул ҫыхӑнӑвӗн тӑршшӗ 13 пин ҫухрӑмпа танлашӗ — хальхи вӑхӑтри чи вӑрӑм ҫул. Китайри Иу ятлӑ хула пирки эсир илтмен те пулӗ, анчах та вӑл пысӑк суту-илӳ центрӗ шутланать, унта Китайра кӑларакан пӗчӗк таварсемпе нумай суту-илӳ тӑваҫҫӗ.
Ҫак маршрута уҫни логистикӑпа инфраструктурӑна аталантарма пулӑшакан план шутне кӗрет.
Тӗнче илемлӗ те тӗлӗнмелле. Хӑшӗ-пӗри ахаль ҫурт ҫеҫ купаламасть. Ҫӗр ҫинче хӑйне евӗр ҫуртсем пайтах иккен.
«Кукӑр макӑр ҫурта» Польшӑри Сопотере хӑпартнӑ. Унта Ян Марсин тата Пер Дахлберг пурӑнать. Ян - Польшӑри ача-пӑча кӗнекисен паллӑ ӳнерҫи. Пер – Швеци ӳнерҫи, Сопотере пурӑнать. Ҫурта 2003 ҫулхи кӑрлачра тума пуҫланӑ та ҫав ҫулах раштавра вӗҫленӗ. Вӑл Польша ҫыннисене тата туристсене тӗлӗнтерет те, савӑнтарать те.
«Вӑрман спиралӗ» ҫурта Германири Дармштадтра 1998-2000 ҫулсенче купаланӑ.
-2.7 °C
